Manual Focus 2012 (page 4 of 68) (Dutch)

658399

Zoom out

Zoom in

1/68

Algemene

gebruikershandleiding

Nederlands

Derby Cycle Werke GmbH 2011

I Algemene Gebruikershandleiding 3

2 Voorwoord

Uw ets is compleet gemonteerd aan u geleverd. Wanneer

er onderdelen van de ets nog niet gemonteerd zijn, dient

u contact op te nemen met uw etsendealer.

Deze gebruikershandleiding helpt u uw ets conform de

bepalingen, veilig en optimaal te gebruiken, zodat u er

lang plezier aan zult beleven. Wij gaan ervan uit dat u

over een basiskennis met de omgang met etsen beschikt.

Iedereen die deze ets bedient, reinigt, onderhoudt of

verwijdert, moet de volledige inhoud van deze gebruikers-

handleiding hebben gelezen.

In de gebruikershandleiding vindt u naast teksten, tabel-

len en opsommingen de volgende symbolen als verwijzing

naar belangrijke informatie of gevaren.

WAARSCHUWING voor mogelijk letsel, ver-

hoogd val- of overig letselrisico

BELANGRIJKE AANVULLENDE INFORMATIE of

speciale informatie over het gebruik van de

ets

VERWIJZING naar mogelijke materiële of mi-

lieuschade

   I Algemene gebruikershandleiding 
Inhoud
 De ets en zijn onderdelen  2
 Voorwoord  3
Inhoud  4
 Veiligheidsrichtlijnen  7
1   Fundamentele  veiligheidsrichtlijnen  7
2   Voor uw veiligheid  7
3   Informatie voor ouders en opvoeders  7
4   Veiligheid in het verkeer  7
5   Veiligheid op de ets  8
 Wettelijke  bepalingen  8
1   Voorschrien van het geldige 
wegenverkeersreglement 8
 Reglementair  gebruik  9
1   Algemeen  9
2   Trekkingets / All Terrain Bike (ATB), 
voorzover uitgerust conform het  
geldige wegenverkeersreglement  9
3   City-, touring-, sport-, kinder- en  
tienerets, voorzover uitgerust conform  
het geldige wegenverkeersreglement  9
4   Mountainbike  (MTB) / crossbike  10
5   Raceets / tnessbike  10
6 BMX  10
 Voor de eerste rit   11
 Voor elke rit  12
 Instelling op de gebruiker  12
1   Montage van de pedalen  12
2   Zitpositie  instellen  13
2.1   Fietszadel  instellen  13
2.2   Snelspanners  gebruiken  13
2.3   De juiste zadelhoogte bepalen  14
2.4   Zadelhoek  instellen  15
2.4.1   bij een 2-schroef zadelpenklem  15
2.4.2   bij een klembevestiging  15
2.4.3   bij een geveerde zadelpen  16
3   Stuurpositie  instellen  16
3.1   Stuurhoogte bij conventionele  
stuurpen aanpassen / instellen  16
3.2   Stuurhoogte bij A-Head-systemen 
aanpassen 17
3.3   Stuur bij A-Head-systeem in de juiste 
stand brengen met het voorwiel  17
3.4   Stuurpositie door draaien van het  
stuur instellen  17
3.5   Stuurhoogte bij verstelbare  
stuurpen aanpassen  18
 Frame  18
 Balhoofdset  19
 Vork  19
 Geveerde ames en verende elementen  20
1   Frames met achterbouwvering  20
2   Verzorging en onderhoud  20
Trapassen en crankstellen   21
 Trapas  controleren  21
 Wielen  21
1   Wielen  controleren  21
2   Naven  controleren  21
3   Velgen  controleren  22
 Banden en binnenbanden   22
1   Banden  22
2   Tubeless  banden  23
3   Tubes  23
4   Binnenbanden  23
 Bandenpech  verhelpen  24
1   Rem  openen  24
1.1  Cantilever- of V-brake openen   24

  I Algemene Gebruikershandleiding     5
1.2  Hydraulische velgrem verwijderen  24
1.3  Zij-optrek-velgrem openen   25
1.4  Naaersnelling-, rol-, trommel-  
of terugtrapremmen ontspannen  25
2   Wiel  verwijderen  25
2.1   Voorwiel  verwijderen  25
2.2   Achterwiel  verwijderen  25
3   Band en binnenband verwijderen  26
4   Binnenband  plakken  26
5   Band en binnenband terugplaatsen  27
6   Wiel  terugplaatsen  27
6.1   Voorwiel  plaatsen  27
6.2   Achterwiel  plaatsen  27
6.2.1  
bij etsen met kettingversnelling
 27
6.2.2   bij etsen met naaersnelling  27
 Fietsversnellingen  30
1   Kettingversnelling  30
1.1  Schakelhendels bedienen  31
1.1.1  Schakelhendels op de raceets  31
1.1.2   Schakelhendels op MTB,  
trekking- en touringets  35
2   Naaersnelling  38
2.1   Naaersnelling  bedienen  38
2.1.1   Schakelhendel  Shimano   
7- / 8-speed  38
2.2  Versnellingen bij een Shimano-
naaersnelling instellen  39
 Fietsketting  40
1   Fietskettingen  onderhouden  40
 Rem, remhendels en remsystemen  41
1   Belangrijke informatie en 
veiligheidsrichtlijnen 41
2   Remhendels  42
2.1   Standaardremhendels  42
3   Naaemmen    42
3.1  Trommelremmen en rolremmen  
(Roller-Brake) 42
3.2   Terugtraprem  43
4   Velgremmen  44
4.1   Rem  bijstellen  44
4.2  Afstand remvoering tot velg instellen  44
4.3  Slijtage van remvoering  45
5   Schijemmen  45
5.1   Hydraulische  schijemmen  46
5.2  Vorming van dampbellen  47
5.3   Reminstallatie  reinigen  47
5.4  Wiel verwijderen en terugplaatsen  47
 Verlichtingsinstallatie  48
1  
Bepalingen voor de verlichtingsinstallatie
 48
2   Speciale regeling voor raceetsen  48
3   Lichtmachine  /  dynamo  48
3.1   Banddynamo  48
3.1.1   In- en uitschakelen van  
de banddynamo  48
3.2   Naafdynamo  49
4   Uitval van de verlichtingsinstallatie  49
 Onderdelen  50
1   Bagagedrager  50
1.1   Voorwiel-bagagedrager  50
1.2   Achterbouw-bagagedrager  50
2    Spatborden   51
2.1  Beveiliging weer vastklikken  51
Accessoires en uitrusting  52
1   Kinderzitje  52
2   Fietsstandaard  53

   I Algemene gebruikershandleiding 
3   Fietsaanhanger  53
4   Fietsmand  53
5   Bar-ends  53
 Dak- en achterdragers  54
 Carbononderdelen  54
1   Eigenschappen  54
2   Draaimomenten  54
3   Visuele  inspectie  55
4   Carboname  55
5   Carbonstuur  55
6   Carbonstuurpen  55
7   Carbonwielen    56
8   Carbonvork  56
9   Carbonzadelpen  56
10   Splinters  56
11  In de montagestandaard vastzetten  56
12  Met de auto transporteren  56
 Fiets verzorgen en onderhouden  57
1   Verzorging  57
2   Slijtageonderdelen  57
3   Banden  58
4   Velgen in combinatie met velgremmen  58
5   Remvoeringen  58
6   Remschijven  58
7   Fietskettingen of tandriemen  58
8   Kettingringen, tandwielen en  
schakelwieltjes 58
9   Lampen van de verlichtingsinstallatie  58
10  Stuurlint en greeprubbers  59
11   Hydraulische olie en smeermiddelen  59
12   Schakel- en remkabels  59
13   Lakken  59
14   Lagers  59
15   Glijlagers en lagers van volledig  
geveerde ames, verende voorvorken  
of overige verende elementen  59
 Regelmatige  inspecties  60
1   Inspectieschema  60
1.1   Onderhoud/controle  60
Lijst met links  61
 Technische  specicaties  62
1   Toegestaan totaalgewicht van de ets  62
2   Toegestane belasting van bagagedragers  63
3  
Aanhaalkoppels voor schroeerbindingen
 63
3.1  Algemene aanhaalkoppels voor 
schroeerbindingen 65
4   Banden en bandenspanning  65
5   Verlichtingsinstallatie  65
 Garantievoorwaarden  66
1   Voorwaarden voor een garantieclaim  66
2   Uitsluiting van de garantie  66

I Algemene Gebruikershandleiding 7

4 Veiligheidsrichtlijnen

4.1 Fundamentele veiligheidsrichtlijnen

Lees alle waarschuwingen en verwijzingen in deze gebrui-

kershandleiding volledig door voordat u de ets gebruikt.

Bewaar de gebruikershandleiding in de buurt van uw ets,

zodat u deze altijd kunt raadplegen.

Wanneer u uw ets aan derden doorgee, dient u ook deze

gebruikershandleiding mee te geven.

4.2 Voor uw veiligheid

Draag altijd een geschikte etshelm en draag

deze op de juiste manier.

Draag lichte of reecterende kleding, zodat an-

dere verkeersdeelnemers u tijdig opmerken.

Draag schoenen met een stevige en, indien mo-

gelijk, antislipzool.

Draag nauwsluitende beenkleding of gebruik

broekklemmen.

Draag beschermende kleding, zoals stevige

schoenen of handschoenen.

4.3 Informatie voor ouders en

opvoeders

Zorg ervoor dat uw kind weet hoe het in de

betreende omgeving op een veilige en verant-

woordelijke manier met de ets omgaat.

Leg aan uw kind de bediening, werking en bij-

zonderheden van alle remmen uit. Belangrijke

informatie hierover vindt u in

Hoofdstuk 21

„Rem, remhendels en remsystemen“.

Als opvoeder bent u verantwoordelijk voor de

veiligheid van uw kind en eventuele schade die

het tijdens het etsen kan veroorzaken. Zorg

daarom voor een goede technische staat van de

ets en pas de instellingen van de ets regelma-

tig aan de lichaamslengte van uw kind aan.

4.4 Veiligheid in het verkeer

Neem de toepasselijke verkeersregels in acht.

Fiets nooit zonder handen aan het stuur.

In sommige landen moeten kinderen onder een

bepaalde leeijd op de stoep etsen en afstap-

pen als zij willen oversteken. Informeer naar de

toepasselijke regels in uw land.

Pas uw rijgedrag aan als de weg nat of glad is.

Rij langzamer en rem voorzichtig en tijdig aan-

gezien de remweg onder deze omstandigheden

langer is.

Pas uw snelheid aan het terrein en uw rijcapaci-

teiten aan.

U mag tijdens het etsen geen muziek via een

koptelefoon beluisteren.

Gebruik tijdens het etsen geen gsm.

Wanneer u buiten de verharde wegen etst, dient

u voor etsers vrijgegeven wegen/paden te ge-

bruiken.

8 I Algemene gebruikershandleiding

Zorg er met name op onoverzichtelijke plaatsen

en als u bergaf rijdt voor dat u elk moment kunt

remmen.

4.5 Veiligheid op de ets

Gebruik in het verkeer alleen etsen die zijn

toegestaan voor gebruik in het verkeer, zoals in

Duitsland conform de StVO.

Houd rekening met het toegestane totaalgewicht

van de verschillende etstypen, omdat er anders

sprake kan zijn van breuk of niet-nctioneren

van veiligheidsrelevante onderdelen. Ook de

reminstallatie is alleen voor het toegestane to-

taalgewicht van de ets voorzien. In

Hoofdstuk

30 „Technische specicaties“ vindt u een lijst met

de toegestane totaalgewichten.

Het totale gewicht bestaat uit het gewicht

van de ets + gewicht van de gebruiker + gewicht

van de bagage. Ook getrokken lasten, zoals een

aanhanger, worden bij het totale gewicht geteld.

Laat beschadigde of vervormde onderdelen ver-

vangen, voordat u de ets weer gebruikt. Anders

kunnen nctiespecieke onderdelen falen.

Houd rekening met de maximale belastbaarheid

van de bagagedrager. De informatie hieromtrent

staat op de bagagedrager vermeld (zie ook

Hoofdstuk 30 „Technische specicaties“).

Laat reparaties en onderhoudswerkzaamheden

altijd door een erkende etsenmaker uitvoeren

(voor onderhoudsintervallen zie

Hoofdstuk 28

„Regelmatige inspecties“).

Wanneer u technische wijzigingen aan uw ets

doorvoert, dient u rekening te houden met de

nationale verkeersrichtlijnen en de toepasselijke

normen. Houdt u er rekening mee dat hierdoor

de garantie kan vervallen.

Vervang elektrische onderdelen aan uw ets

alleen door hiervoor geschikte en gekeurde on-

derdelen.

Zorg dat u bij ongunstige lichtomstandigheden,

zoals bij mist, regen, in de schemering of in het

donker, altijd voldoende verlichting hebt.

Wanneer u uw ets intensief gebruikt, zal de ets

onderhevig zijn aan een sterkere slijtage. Veel onder-

delen aan etsen, met name van lichte sportetsen,

zijn voor een bepaalde gebruiksduur bedoeld. Bij

overschrijding van deze gebruiksduur, bestaat het

risico dat de betreende onderdelen niet goed of niet

meer werken.

Verzorg en onderhoud uw ets daarom regelmatig.

Controleer hierbij alle belangrijke onderdelen, zoals

ame, vork, wielophanging, stuur, stuurpen, zadel-

pen en remmen op vervormingen en beschadigingen.

Wanneer u veranderingen zoals scheuren, deuken of

vervormingen opmerkt, dient u uw ets eerst door uw

dealer te laten nakijken, voordat u hem weer gebruikt.

5 Wettelijke bepalingen

Wanneer u met uw ets aan het verkeer deelneemt, dient

u te controleren of uw ets voldoet aan de verkeersvoor-

schrien. Raadpleeg eventueel

Hoofdstuk 22.2 „Speciale

regeling voor raceetsen“.

5.1 Voorschrien van het geldige

wegenverkeersreglement

Voordat u aan het verkeer deelneemt, dient u zich te infor-

meren over de toepasselijke nationale voorschrien – in

Duitsland zijn dat de StVZO (Straßenverkehrszulassungs-

ordnung) en de StVO (Straßenverkehrsordnung).

In Zwitserland staan de geldende richtlijnen bijvoorbeeld

in de verordeningen over de technische eisen van weg-

voertuigen, artikel 213 tot 218.

Voor de deelname aan het openbare verkeer in Oostenrijk

dient u de 146e verordening / etsverordening raadplegen.

Zorg ervoor dat uw ets bij elk gebruik werkelijk in de

voorgeschreven, rijvaardige staat verkeert, dat de remmen

optimaal zijn afgesteld en dat bel en verlichtingsinstalla-

tie voldoen aan de wettelijke eisen.

I Algemene Gebruikershandleiding 11

7 Voor de eerste rit

Controleer of uw ets gereed is voor gebruik en op uw

lengte is ingesteld.

Controleer:

• de positie en bevestiging van zadel en stuur

• de montage en instelling van de remmen

• de bevestiging van wielen in ame en vork

Stel het stuur en de stuurpen in een voor u veilige en

comfortabele positie in. In

Hoofdstuk 9.3 „Stuurpo-

sitie instellen“ vindt u een handleiding voor het instel-

len van het stuur.

Stel het zadel in een voor u veilige en comfortabele

positie in. In

Hoofdstuk 9.2 „Zitpositie instellen“

vindt u een handleiding voor het instellen van het

zadel.

Controleer of u de remgrepen op elk moment goed

kunt bereiken en zorg ervoor dat u vertrouwd bent

met het gebruik en de positie van de remgrepen

rechts / links. Onthoud met welke remgreep u de voor-

wiel- resp. achterwielrem aanstuurt.

Moderne remsystemen hebben mogelijk een veel

sterker en ander remeect dan u gewend bent. Maak

u voor het begin van de rit op een veilig, leeg terrein

vertrouwd met het eect van uw remmen.

Wanneer u op een ets rijdt met velgen van koolstof-

vezel (carbon), dient u er rekening mee te houden dat

dit materiaal een aanzienlijk slechter remgedrag hee

dan u dat gewend bent van velgen van aluminium.

Controleer of de wielen stevig in ame en vork zijn

bevestigd. Controleer of de snelspanners en alle

belangrijke bevestigingsschroeven en -moeren goed

vastzitten.

Hoofdstuk 9.2.2 „Snelspanners gebruiken“ vindt

u een handleiding over een veilige bediening van

snelspanners en onder

Hoofdstuk 30 „Technische

specicaties“ een tabel met de aanhaalkoppels van

belangrijke schroeven en moeren.

Controleer de bandenspanning. Op de zijkant van de

buitenbanden staat informatie over de voorgeschre-

ven bandenspanning. De bandenspanning mag niet

onder de minimale waarde en niet boven de maximale

waarde liggen. Als grove maatstaf, bijv. onderweg,

kunt u ter controle als volgt te werk gaan: Als u de

duim op de opgepompte band legt, mag u de band ook

met sterke druk niet vervormen.

Controleer de banden en ook de velgen op beschadi-

gingen, ingedrongen voorwerpen, zoals glassplinters

of puntige steentjes, en vervormingen.

Wanneer u een snee, scheuren of gaten kunt zien, mag

u niet vertrekken, maar dient u uw ets eerst door een

erkende etsenmaker te laten nakijken.

I Algemene Gebruikershandleiding 13

Wanneer u de pedalen scheef plaatst of vastschroe,

kan de schroefdraad in de krukarm beschadigd raken.

1 Systeempedalen

2 Tour- of sportpedalen

3 Systeempedalen raceets

Gebruik MTB-, race- en systeempedalen alleen met de

hiervoor geschikte schoenplaatjes en schoenen. Met

andere schoenen kunt u van de pedalen glijden.

Het gebruik van systeem-MTB-pedalen of systeem-

racepedalen, de zogenoemde klikpedalen, kan wanneer u

ongeoefend bent tot ernstige valpartijen leiden. Wanneer

u systeempedalen gebruikt, kunt u het inklikken in het

pedaal en het losmaken van de schoen uit het pedaal het

beste eerst staand oefenen. Oefen dit nooit in het verkeer.

Raadpleeg de gebruikershandleiding van de pedaal- en

schoenenfabrikant.

Informatie hierover is ook op internet te vinden. Een

lijst met links staat in

Hoofdstuk 29 „Lijst met links“

afgedrukt.

9.2 Zitpositie instellen

9.2.1 Fietszadel instellen

De zitpositie is bepalend voor uw comfort en prestaties

tijdens het etsen.

Verwijder of wijzig de zadelpen of zadelklem

niet. Wanneer u onderdelen verandert of om-

bouwt, vervalt de garantie.

Trek alle schroeven met het voorgeschreven

aanhaalkoppel aan. Anders kunnen de schroeven

afscheuren en kunnen onderdelen losraken (zie

Hoofdstuk 30 „Technische specicaties“).

Gebruik voor werkzaamheden aan de ets alleen ge-

schikt gereedschap en voer deze alleen uit als u over

voldoende kennis beschikt. Laat complexe werkzaam-

heden of werkzaamheden die uw veiligheid betreen

altijd uitvoeren door een erkende etsenmaker.

9.2.2 Snelspanners gebruiken

Alle snelspanners moeten stevig aangetrokken

zijn, voordat u vertrekt. Controleer voor elke rit

of ze stevig vastzitten.

Controleer of alle snelspanners goed vastzitten

als u uw ets een tijd zonder toezicht hebt gepar-

keerd en weer wilt vertrekken.

Bij het omslaan van de spanhendel is zoveel

kracht vereist dat u hiervoor uw handbal moet

gebruiken. Anders kan de snelspanner losraken.

I Algemene Gebruikershandleiding 15

De minimale insteekdiepte staat op de zadelpen ver-

meld. Zo niet, moet de minimale insteekdiepte 7,5

cm bedragen. Bij ames met een langere zitbuis die

boven de bovenbuis uitsteekt, bedraagt de minimale

insteekdiepte 10 cm.

Op stopmakering

letten.

9.2.4 Zadelhoek instellen

Lijn uw etszadel zo horizontaal mogelijk uit.

Tijdens een langere etstocht merkt u vanzelf wel-

ke zitpositie het prettigste is. Wanneer u uw zadel

toch wilt laten hellen, is een lichte helling naar

voren het beste. Als u het zadel naar achteren laat

hellen, kunt u pijn krijgen of letsel oplopen.

De zadelhoek stelt u als volgt in:

Om de klemschroef los te maken, draait u deze

tegen de wijzers van de klok in.

Kiep het etszadel in de gewenste stand.

Om de klemschroef weer vast te zetten, draait u

deze met de wijzers van de klok mee. (Zie voor

aanhaalkoppels

Hoofdstuk 30 „Technische speci-

caties“).

Instellen van zadelhoek

9.2.4.1 bij een 2-schroef zadelpenklem

Sommige zadelpennen hebben twee schroeven voor het

instellen van de zadelhoek, een voor en een achter de

zadelpenbuis. Wanneer u het zadel naar voren wilt laten

hellen, maakt u met een inbussleutel de achterste schroef

los en trekt u de voorste met hetzelfde aantal omwentelin-

gen aan. Wanneer u het zadel naar achteren wilt laten hel-

len, maakt u de voorste schroef los en trekt u de achterste

dienovereenkomstig aan. Trek beide schroeven hierna nog

een keer aan. Houd hierbij rekening met de juiste aanhaal-

koppels (zie

Hoofdstuk 30 „Technische specicaties“).

2-schroef zadelpenklem

9.2.4.2 bij een klembevestiging

Bij een zadel met klembevestiging zit de klemmoer aan de

zijkant. De zadelhoek stelt u als volgt in:

Om de klemmoer los te maken, draait u deze tegen

de richting van de wijzers van de klok in. Eventu-

eel moet u met een tweede sleutel de moer aan de

andere kant vasthouden.

Kiep het etszadel in de gewenste stand.

Om de klemmoer aan te trekken, draait u deze met

de wijzers van de klok mee. Eventueel moet u met

een tweede sleutel de moer aan de andere kant

vasthouden. Houd rekening met het juiste aanhaal-

koppel (zie

Hoofdstuk 30 „Technische specica-

ties“).

Klembevestiging

16 I Algemene gebruikershandleiding

9.2.4.3 bij een geveerde zadelpen

Geveerde zadelpennen verminderen de schokken die

ontstaan door een oneen terrein en ontzien daardoor de

ruggengraat.

Voor een instelling van de verende elementen van de za-

delpen kunt u bij uw dealer terecht.

Geveerde zadelpen

9.3 Stuurpositie instellen

Trek alle schroeven met het voorgeschreven aanhaal-

koppel aan. Anders kunnen de schroeven losscheuren

en kunnen onderdelen losraken (zie

Hoofdstuk 30

„Technische specicaties“).

Ook door een verandering van de stuurhoogte kunt u uw

zitpositie op de ets bepalen.

Hoe lager u het stuur instelt, des te verder u uw bovenli-

chaam naar voren moet buigen. Hierdoor neemt de belas-

ting op de handgewrichten, de armen en het bovenlichaam

toe en moet u uw rug verder buigen.

Hoe hoger u het stuur instelt, hoe rechter u op de ets zit.

Hierbij neemt de belasting van de ruggengraat door stoten

toe.

Zo bepaalt u de voor uw lengte optimale stuurhoogte:

Ga op het etszadel zitten.

Vraag eventueel een tweede persoon om de ets

vast te houden.

Buig uw bovenlichaam in de richting van het stuur

totdat u een comfortabele houding hebt gevonden.

Strek uw armen in de richting van het stuur.

Onthoud de ongevere positie van uw handen om

het stuur op deze hoogte in te stellen.

9.3.1 Stuurhoogte bij conventionele

stuurpen aanpassen / instellen

Om de balhoofdbuis in de stuurbuis los te maken, gaat u

als volgt te werk:

Maak de expanderbout los om de stuurpen los te

maken. Draai deze met een inbussleutel twee tot

drie omwentelingen tegen de richting van de wij-

zers van de klok in.

Om ervoor te zorgen dat de vork bij het losmaken

van de balhoofdbuis niet meebeweegt, klemt u het

voorwiel tussen uw benen.

Houd het stuur aan de grepen vast en draai ais-

selend naar rechts en links.

Wanneer dit niet mogelijk is, slaat u licht met een

kunststoamer van boven op de expanderbout,

totdat de klemvoorziening van de stuurpen loslaat.

Stel de stuurpen op de gewenste hoogte in.

Lijn het stuur zo uit dat het in een rechte hoek

staat ten opzichte van het voorwiel.

Om de balhoofdbuis weer te bevestigen, trekt u de

expanderbout met een inbussleutel in de richting

van de wijzers van de klok vast (zie

Hoofdstuk 30

„Technische specicaties“).

I Algemene Gebruikershandleiding 17

Trek de stuurpen nooit boven de maximale of stop-

markering uit de buis. Indien u geen markering kunt

vinden, steekt u de stuurpen minimaal 6,5 cm diep

in de stuurbuis. Anders kan de stuurpen losraken of

breken.

9.3.2 Stuurhoogte bij A-Head-systemen

aanpassen

Bij de hier getoonde A-Head-stuurpennen moet een er-

kende etsenmaker de hoogteverstelling van het stuur

uitvoeren.

9.3.3 Stuur bij A-Head-systeem in de juiste

stand brengen met het voorwiel

Ga als volgt te werk om het stuur in de juiste stand te

brengen met het voorwiel:

Draai voor het openen de inbusschroeven aan de

achterkant van de stuurpen met een inbussleutel

tegen de richting van de wijzers van de klok in.

Draai de stuurbeugel zodanig dat het stuur precies

in een rechte hoek tot het voorwiel staat.

Trek de inbusschroef in de richting van de wijzers

van de klok met een inbussleutel aan (zie

Hoofd-

stuk 30 „Technische specicaties“).

9.3.4 Stuurpositie door draaien van het stuur

instellen

Open de inbusschroeven aan de voorkant van de stuurpen.

Draai het stuur totdat het in een comfortabele positie

staat. Zorg ervoor dat het stuur precies in het midden in

de stuurpen wordt geklemd. Trek de inbusschroeven in de

richting van de wijzers van de klok weer aan. Wanneer het

aanhaalkoppel op de stuurpen staat vermeld, dient u zich

aan deze waarde te houden. Anders vindt u de aanhaal-

koppels in

Hoofdstuk 30 „Technische specicaties“.

Nadat u het stuur hebt ingesteld, moet u de remhendels

en schakelhendels aanpassen. Maak de inbusschroeven

aan de greeprubbers los. Ga op het zadel zitten en plaats

uw vingers op de hendel. Draai de hendel totdat u arm in

een rechte lijn met uw onderarm ligt. Trek de schroeven in

de greeprubbers in de richting van de wijzers van de klok

weer vast (zie voor aanhaalkoppels

Hoofdstuk 30 „Tech-

nische specicaties“).

18 I Algemene gebruikershandleiding

9.3.5 Stuurhoogte bij verstelbare stuurpen

aanpassen

Bij sommige soorten stuurpennen kunt u de stuurhoek

variëren. De klemschroeven voor de instelling van de hoek

van de stuurpen zitten aan de zijkant van het scharnier of

aan de boven- of onderkant van de stuurpen. Er zijn ook

modellen met aanvullende vergrendelingshendels of jus-

teerschroeven.

Inbusschroef

(geïntegreerde vergren-

delingshendel)

Instelschroef

Zo stelt u de stuurhoek in:

Maak de klemschroef los met een inbussleutel die

u twee tot drie omwentelingen tegen de richting

van de wijzers van de klok in draait.

Wanneer u een model met aanvullende arrêteer-

standen hebt, maakt u de vertanding van de arrê-

teerstanden los door de klemschroef verder tegen

de richting van de wijzers van de klok te draaien.

Wanneer u een model hebt met een geïntegreerde

vergrendelingshendel, moet u de schroef van de

vergrendelingshendel losmaken. Deze is bij veel

modellen aan de onderkant van de stuurpen te

vinden.

Kiep de stuurpen in de gewenste hoek.

Voor de bevestiging van de stuurpen trekt u de

klemschroef met een inbussleutel in de richting

van de wijzers van de klok vast. Wanneer de aan-

haalkoppels op de stuurpen vermeld staan, dient u

deze precies aan te houden. Wanneer dit niet het

geval is, vindt u een tabel met aanhaalkoppels in

Hoofdstuk 30 „Technische specicaties“.

Bij modellen met een geïntegreerde vergrende-

lingshendel draait u de schroef van de vergrende-

lingshendel in de richting van de wijzers van de

klok voorzichtig vast. De vergrendelingshendel

moet hierbij in de vertanding vastgrijpen.

10 Frame

De vorm van het ame is aankelijk van het etstype en

de nctie van de ets. Frames worden uit diverse materi-

alen vervaardigd, zoals staal- of aluminiumlegeringen of

carbon (koolstoezels).

Het amenummer van etsen staat op de zitbuis, op

de uitvaleinden of op de trapasbehuizing vermeld.

Bij Pedelecs kan het nummer ook op de motorophan-

ging staan. Via het amenummer kan uw ets ingeval

van een diefstal worden geïdenticeerd. Voor een

eenduidige identicatie is het belangrijk dat u het

volledige nummer in de juiste volgorde noteert.

Gebruik de ets nooit als het ame vervormd of ge-

scheurd is. Probeer niet beschadigde onderdelen zelf

te repareren. Dat kan tot ongevallen leiden. Vervang

defecte onderdelen, voordat u uw ets weer gebruikt.

Na een ongeval of een val dient u uw ets door een

erkende etsenmaker te laten nakijken, voordat u de

ets opnieuw gebruikt. Defecten aan ame of onder-

delen die niet worden herkend, kunnen tot ongevallen

leiden.

Wanneer uw ets niet goed rechtdoor rijdt, kan dit

wijzen op een vervormd ame. Laat het spoor in dit

geval door een erkende etsenmaker instellen.

I Algemene Gebruikershandleiding 19

11 Balhoofdset

Balhoofdset

Het balhoofdset is het lager van de vork in het ame. Een

correct ingesteld balhoofdset kan licht worden gedraaid.

Hier mag geen sprake zijn van speling.

Door schokken tijdens het etsen wordt het balhoofdset

zwaar belast. Het kan losraken of verdraaien. Laat de spe-

ling en lichte loop van het balhoofdset regelmatig door

uw dealer controleren (intervallen zie

Hoofdstuk 28.1

„Inspectieschema“).

Balhoofdset controleren

Wanneer u het balhoofdset onjuist instelt of te strak

aantrekt, kunnen er breuken ontstaan. Ga hiervoor

dus altijd naar een erkende etsenmaker.

Als u met een los zittend balhoofdset etst, kunnen de

lagerschalen of vork beschadigd raken.

12 Vork

Het voorwiel wordt door de vork vastgehouden. De vork

bestaat uit twee vorkpoten, de brug en de vorkschacht.

Carbonvork Verende voorvork

Het overgrote deel van mountainbikes, trekkingetsen en

citybikes is voorzien van verende voorvorken. Zij beschik-

ken over diverse instellingen en zorgen voor meer rijcom-

fort.

Informatie over de werking, het onderhoud en de verzor-

ging van de verende elementen vindt u in

Hoofdstuk 13

„Geveerde ames en verende elementen“. Speciale infor-

matie over uw verende voorvork vindt u in de handleidin-

gen van de

fabrikant van de verende voorvork die u op de cd of op de

website van de fabrikant kunt vinden.

Gebruik uw ets nooit als de vork beschadigd is. U

mag een defecte vork niet zelf repareren. Dat kan tot

ernstige ongevallen leiden. Laat een vervormde of

anderszins beschadigde vork altijd vervangen voordat

u uw ets weer gebruikt.

Voorkom springen en rijdt niet van hoge stoepranden

af. Dit kan schade aan de vork tot gevolg hebben en

tot ernstige ongevallen leiden.

Controleer regelmatig of alle schroeven aan de vork

stevig vastzitten. Los zittende schroeven kunnen tot

ernstige ongevallen leiden.

20 I Algemene gebruikershandleiding

13 Geveerde ames en verende

elementen

13.1 Frames met achterbouwvering

Wanneer u met uw ets extra sportief en bijzonder com-

fortabel in het terrein wilt rijden, hebt u mogelijk een

volledig geveerd model gekocht. Hier is de achterbouw

van het hoofdame niet stijf, maar bewegelijk gelagerd en

geveerd en gedempt met een schokdemper.

Volledig geveerd ame

Er worden verschillende soorten verende elementen ge-

bruikt. Met name schokdempers die via een metalen veer

veren en schokdempers met een luchtkamer waarvan de

lucht bij het inveren wordt gecomprimeerd. Bij hoogwaar-

dige schokdempers is de demping, die de snelheid tijdens

het in- en uitveren regelt, instelbaar. Hiervoor is een sys-

teem van oliereservoirs en -kanalen verantwoordelijk.

Een dergelijk model biedt niet alleen aanzienlijk meer rij-

veiligheid en comfort, maar hee ook een speciale behan-

deling nodig. In deze gebruikershandleiding vindt u alleen

algemene informatie hierover. Uitgebreide informatie en

advies vindt u op de bij de cd bijgevoegde handleidingen

van de fabrikant van de schokdemper. U kunt hiervoor ook

terecht bij uw dealer.

Een belangrijke informatiebron kan ook de website

van de betreende fabrikant van het verende element

zijn. Informatieve en nuttige links vindt u in

Hoofd-

stuk 29 „Lijst met links“.

Wanneer u uw ets ophaalt, dient de dealer de vering voor

u in te stellen. Het is mogelijk dat uw ets en de zitpositie

er anders uitzien en tijdens het etsen ook anders aanvoe-

len dan dat u het gewend bent. De demper dient zodanig

te worden afgesteld dat hij zacht reageert, maar niet door-

slaat als u over een hindernis rijdt. Hiervoor moet de dem-

per een beetje wegzinken als u op de ets gaat zitten.

13.2 Verzorging en onderhoud

U kunt u volledig geveerde MTB zoals gewoonlijk reinigen.

Hiervoor geschikt zijn warm water met een beetje aas-

middel of een mild reinigingsmiddel dat bij uw dealer

verkrijgbaar is.

Reinig uw ets bij voorkeur niet met een hogedrukrei-

niger. Door de hoge druk komt de reinigingsvloeistof

ook in dichte lagers terecht en beschadigd deze.

De binnenpoten van de schokdemper en de dichting die-

nen tijdens het regelmatige onderhoud met een zachte

doek voorzichtig te worden afgeveegd. Wanneer u een

beetje spuitolie, bijvoorbeeld van Brunox, op het loopvlak

van de demper en de dichting spuit, kunt u de werking en

levensduur verbeteren.

U moet regelmatig controleren of er bij de scharnieren

van de achterbouw geen sprake is van speling. Til uw ets

hiervoor op en probeer het achterwiel zijwaarts te bewe-

gen.

Wanneer u het achterwiel optilt en snel weer neerzet, kunt

u zien of er sprake is van speling bij de bevestigingspun-

ten van de demper. Wanneer u vaststelt dat er sprake is

van speling of wanneer u een klepperend geluid hoort,

moet u uw ets door een erkende etsenmaker laten na-

kijken.

De werking en de stevige bevestiging van de verende

elementen zijn van wezenlijk belang voor uw veilig-

heid. Onderhoud en controleer uw volledig geveerde

ets daarom regelmatig.

Trek alle schroeven met het voorgeschreven

aanhaalkoppel aan. Anders kunnen de schroeven

afscheuren en kunnen onderdelen losraken (zie

Hoofdstuk 30 „Technische specicaties“).

I Algemene Gebruikershandleiding 21

14 Trapassen en crankstellen

Tandwielen behoren tot de slijtageonderdelen. De levens-

duur is aankelijk van diverse factoren, zoals

• onderhoud en verzorging,

• soort gebruik en

• het afgelegde traject.

15 Trapas controleren

Trapassen moeten vastzitten. Anders kan de crankset

beschadigd worden.

Aangezien crankstellen los kunnen raken, dient u

regelmatig te controleren of de trapas nog stevig

vastzit. U wiebelt hiervoor aan de crankstellen.

Wanneer bij de crankstellen sprake is van speling,

laat u uw ets door een erkende etsenmaker na-

kijken en laat u de crankarmen correct bevestigen.

Wanneer uw ets een carboname en een trapas-

behuizing voor een BB30-binnenlager hee, dient u

rekening te houden met het volgende:

er bestaat de mogelijkheid hier een adapter voor

gebruik van een binnenlager met een gangbare BSA-

schroefdraad te monteren. Hierbij dient u echter reke-

ning te houden met het feit dat

• de adapter alleen in volledig onbeschadigde

ames mag worden gemonteerd. Hij is er niet

voor bedoeld om defecte BB30-binnenlagers

te repareren. Wanneer deze niet correct wordt

ingebouwd, kan de trapasbehuizing beschadigd

raken en vervalt als gevolg hiervan de garantie.

Laat een dergelijke adapter alleen door een dea-

ler monteren.

• de adapter niet meer mag worden verwijderd

nadat hij in het carboname is gemonteerd.

16 Wielen

16.1 Wielen controleren

Wielen vormen de verbinding tussen ets en de weg. Door

oneenheden in de weg en door het gewicht van de ge-

bruiker worden de wielen aanzienlijk belast.

Voor de levering worden de wielen zorgvuldig gecontro-

leerd en gecentreerd. De spaken zetten zich echter pas

tijdens de eerste gereden kilometers.

Laat de wielen na der eerste 100 km door een

erkende etsenmaker controleren en eventueel

centreren.

Controleer hierna regelmatig de spanning van de

spaken en laat los zittende of beschadigde spaken

door een erkende etsenmaker vervangen resp.

centreren.

Het wiel kan op verschillende manieren in het ame en de

vork bevestigd zijn. Naast de bekende systemen waarbij

het wiel door asmoeren of snelspanners wordt vastgezet,

bestaan er ook verschillende soorten steekassen. Deze

kunnen door een schroeerbinding of verschillende soor-

ten snelspanners worden gexeerd. Wanneer uw ets is

voorzien van een steekas, raadpleegt u de bijgeleverde

gebruikershandleiding van de fabrikant of de website van

de betreende fabrikant.

Trek alle schroeven met het voorgeschreven aanhaal-

koppel aan. Anders kunnen de schroeven losscheuren

en kunnen onderdelen losraken (zie

Hoofdstuk 30

„Technische specicaties“).

16.2 Naven controleren

Om de naaagers te controleren, gaat u als volgt te werk:

Til het wiel op en draai eraan.

Controleer hierbij of het wiel enkele omwentelin-

gen doordraait en vervolgens tot stilstand komt.

Wanneer het wiel abrupt stopt, is het lager be-

schadigd. Dat geldt niet voor voorwielen met een

naafdynamo.

22 I Algemene gebruikershandleiding

Om vast te stellen of het naaager speling hee,

probeert u het wiel dwars op de rijrichting in de

vork resp. achterbouw heen en weer te bewegen.

Wanneer u vaststelt dat er sprake is van speling

tussen de lagers of dat u het wiel maar moeilijk

kunt draaien, laat u het naaager door een dealer

bijstellen.

16.3 Velgen controleren

Wanneer u een velgrem gebruikt, zullen de velgen sneller

slijten.

Wanneer een velg versleten is, verliest hij zijn stabili-

teit. Bovendien is de velg dan gevoeliger voor bescha-

digingen. Een vervormde, gescheurde of gebroken

velg kan ernstige ongevallen tot gevolg hebben. Wan-

neer u veranderingen aan de velgen van uw ets vast-

stelt, kunt u uw ets beter niet meer gebruiken. Laat

de ets eerst door een erkende etsenmaker nakijken.

Bij etsen vanaf maat 24" zijn de velgen voorzien van

een aanduiding voor de slijtage. Op de zijkant van de

velg zit een markeringslijn of groef die over de gehele

velg loopt.

Vervang de velg zodra u op een plek van de velg

markeringen (groeven, gekleurde punten) ziet, een

markering is verdwenen of een kleurige markering is

afgesleten.

Wanneer de markering uit een groef of meerdere pun-

ten op de velg bestaat, laat u de velg vervangen zodra

deze markeringen zijn weggesleten.

17 Banden en binnenbanden

17.1 Banden

Er zijn talloze soorten banden verkrijgbaar. De terrein-

waardigheid en de rolweerstand zijn aankelijk van het

bandenproel.

Vul de band maximaal tot de toegestane bandenspan-

ning. Anders kan de band knappen.

Vul de band minimaal met de aangegeven minimale

bandenspanning. Als de bandenspanning te laag is,

kan de band losraken van de velg.

De waarde van de maximaal toegestane bandenspan-

ning en meestal ook de minimaal toegestane banden-

spanning vindt u op de zijkant van de band.

Gebruik bij de bandenwissel alleen banden van het-

zelfde type, dezelfde maat en hetzelfde proel. Dit

hee anders mogelijk een negatief eect op de rij-

eigenschappen. Dat kan tot ongevallen leiden.

Banden horen bij de slijtageonderdelen. Controleer

daarom regelmatig de proeldiepte, de bandenspan-

ning en de staat van de zijkanten van de banden.

Vervang de versleten banden voordat u uw ets weer

gebruikt.

Let hierbij op de maat van de gemonteerde band. Voor

de banddiameter bestaan normaanduidingen.

• Voorbeeld 1: "46-622" betekent 46mm band-

breedte en 622mm velgdiameter.

• Voorbeeld 2: "28 × 1,60 inch" betekent 28 inch

banddiameter en 1,60 inch bandbreedte.

I Algemene Gebruikershandleiding 23

De bandenspanning wordt in de Engelse eenheid PSI

aangegeven. U vindt in

Hoofdstuk 30 „Technische

specicaties“ een tabel voor de omrekening van de

bandenspanning van PSI in bar.

17.2 Tubeless banden

Vooral voor moderne mountainbikes, minder vaak voor

raceetsen, worden tegenwoordig ook banden zonder

binnenband gebruikt, de zogenoemde "tubeless banden".

Zij bieden enkele voordelen, maar dienen voorzichtig te

worden geplaatst en behandeld.

Gebruik tubeless banden alleen voor hiervoor ge-

schikte velgen. Deze worden speciaal aangeduid, bij-

voorbeeld met de aorting "UST".

Gebruik de tubeless banden alleen zoals voorgeschre-

ven, met de juiste bandenspanning en eventueel met

de aanbevolen dichtingsvloeistof.

Tubeless banden mogen alleen zonder gereedschap van

de velg worden verwijderd, anders kunnen er ondichte

plekken ontstaan. Wanneer de dichtingsvloeistof niet

voldoende is om een defect te voorkomen, kan na verwij-

dering van het ventiel een normale binnenband worden

geplaatst.

17.3 Tubes

Met name etsen die voor wedstrijden worden gebruikt,

zijn voorzien van zogenoemde "tubes". Hier is de bin-

nenband in de buitenband ingenaaid. Deze eenheid wordt

met een speciale lijm op de betreende velg vastgelijmd.

Voordelen van tubes zijn de hogere lekbescherming en

betere noodloopeigenschappen.

Gebruik tubes alleen voor hiervoor geschikte velgen.

Deze hebben geen hoge randen (velgranden), maar

aan de buitenzijde een glad, naar binnen gewelfd op-

pervlak. Hierop wordt de tube gelijmd.

Gebruik tubes alleen volgens de voorschrien en met

de correcte bandenspanning.

Het lijmen van tubes vereist speciale vaardigheden en

veel ervaring. Laat tubes door een erkende etsenma-

ker vervangen. Informeer u over de juiste behandeling

en het veilig verwisselen van tubes.

17.4 Binnenbanden

De binnenband is nodig om de druk in de band te handha-

ven. Hij wordt via een ventiel gevuld.

Er bestaan drie ventielsoorten:

2 3

1 Sclaverand- resp. Frans ventiel

2 Schrader- resp. autoventiel

3 Dunlop- resp. Blitzventiel

Alle drie ventielsoorten worden door een dop tegen vuil

beschermd.

24 I Algemene gebruikershandleiding

18 Bandenpech verhelpen

Wanneer u bandenpech wilt verhelpen, hebt u de volgende

uitrusting nodig:

• kunststof bandenlichters

• plakkers

• bandenplak

• schuurpapier

• evtl. vervangende binnenband

• evtl. vervangend ventiel

• gaelsleutel (indien uw ets geen snelspanners

hee)

• etspomp

Wij raden u aan om eerst het wiel te demonteren. Open of

verwijder eerst de rem. De werkwijze hiervoor is aanke-

lijk van het type etsrem dat u hebt.

Lees het hoofdstuk over remmen, voordat u de rem-

men demonteert. Anders beschadigt u mogelijk de

reminstallatie en dat kan tot ongevallen leiden.

18.1 Rem openen

18.1.1 Cantilever- of V-brake openen

Omklem met één hand het wiel.

Duw de remvoeringen of remarmen tegen de velgen

samen.

Hang de remkabel aan een van de remarmen.

18.1.2 Hydraulische velgrem verwijderen

Wanneer er remsnelspanners aanwezig zijn, de-

monteert u een remeenheid (zie

Hoofdstuk 9.2.2

„Snelspanners gebruiken“).

Wanneer geen remsnelspanner aanwezig is, laat u

de lucht uit de band ontsnappen.

Om een binnenband met een Sclaverand- resp Frans ven-

tiel te vullen, gaat u als volgt te werk:

Schroef de ventieldop met de vingers tegen de

richting van de wijzers van de klok los.

Schroef de kartelmoer tegen de richting van de

wijzers van de klok los.

Duw de kartelmoer even met uw vinger in het ven-

tiel, zodat er lucht vrijkomt.

Pomp de binnenband met een geschikte etspomp

op.

Draai de kartelmoer weer vast.

Schroef de ventieldop in de richting van de wijzers

van de klok op het ventiel.

Informeer bij uw dealer welke etspomp geschikt is

voor uw ventiel.

Om een binnenband met een Dunlop- resp. Blitzventiel

en Schrader- resp. autoventiel te vullen, gaat u als volgt

te werk:

Schroef de ventieldop tegen de richting van de

wijzers van de klok los.

Pomp de binnenband met een geschikte etspomp

op.

Schroef de ventieldop met de wijzers van de klok

mee op het ventiel.

I Algemene Gebruikershandleiding 25

18.2.2 Achterwiel verwijderen

Wanneer u ets een kettingversnelling hee, scha-

kelt u naar het kleinste tandwiel. In deze positie

belemmert de achterderailleur de demontage niet.

Wanneer uw ets over snelspanners beschikt,

opent u deze (zie

Hoofdstuk 9.2.2 „Snelspanners

gebruiken“).

Wanneer uw ets asmoeren hee, maakt u deze met

een geschikte gaelsleutel los door de moeren tegen

de richting van de wijzers van de klok in te draaien.

Klap de achterderailleur iets naar achteren.

Til de ets licht op.

Trek het wiel uit het ame.

Wanneer u het wiel er nog niet kunt uittrekken,

opent u de snelspanner nog verder door de contra-

moer tegen de richting van de wijzers van de klok

in te draaien.

Sla van boven met uw vlakke hand licht op het wiel.

Het wiel valt er naar onder toe uit.

Als voorbeeld volgt hier de demontage van een Shimano-

naaersnelling:

Losmaken van de schakelkabel voor de verwijdering van het

achterwiel

Maak de kabel los van de cassettekoppeling om het

achterwiel uit het ame te kunnen halen.

CJ-8S20

JAPAN

LOCK

Cassettekoppeling

1. Stel de Revo-schakelhendel in op 1.

op 1 instellen

18.1.3 Zij-optrek-velgrem openen

Open de snelspanhendel aan de remarm of de

remhendel.

Wanneer er geen remsnelspanners aanwezig zijn,

laat u de lucht uit de banden ontsnappen. U kunt

het wiel nu tussen de remvoeringen uit trekken.

18.1.4 Naaersnelling-, rol-, trommel- of

terugtrapremmen ontspannen

Maak de kabelklemschroef resp. de snelspanner

aan de remarm los.

Bij terugtrapremmen moet u de schroeerbinding

van de remarm op de liggende achtervork openen.

18.2 Wiel verwijderen

Houdt u er rekening mee dat de hier beschreven stappen

als voorbeeld dienen.

Zie de informatie van de betreende fabrikant of neem

contact op met uw etsenmaker.

18.2.1 Voorwiel verwijderen

Wanneer uw ets over snelspanners beschikt,

opent u deze (zie

Hoofdstuk 9.2.2 „Snelspanners

gebruiken“).

Wanneer uw ets asmoeren hee, maakt u deze

met een geschikte gaelsleutel los door de moeren

tegen de richting van de wijzers van de klok in te

draaien.

Wanneer het voorwiel door bijzonder gevormde

uitvaleinden tegen eruit vallen is beveiligd, maakt

u de moeren verder los door ze tegen de richting

van de wijzers van de klok in te draaien. Als de

onderlegplaatjes en moeren de uitvaleinden niet

meer aanraken, trekt u het voorwiel uit de vork.

Wanneer uw ets beschikt over borgschijes van

plaatstaal, opent u de moeren verder door ze te-

gen de richting van de wijzers van de klok in de

draaien.

Trek de borgschijes zo ver uit elkaar totdat ze het

uitvaleinde niet meer raken.

Trek nu het voorwiel uit de vork.

26 I Algemene gebruikershandleiding

5. Maak de wielmoeren los en leg ze terzijde. Ver-

wijder de onderlegplaatjes van de wielas.

6. Trek het achterwiel uit de gleuven van de

uitvaleinden.

18.3 Band en binnenband verwijderen

Schroef de ventieldop, de bevestigingsmoer

en eventueel de wartelmoer van het ventiel.

Bij Dunlop- of Blitzventielen verwijdert u het

ventielinzetstuk.

Laat de resterende lucht uit de binnenband

ontsnappen.

Plaats de bandenlichter tegenover het ventiel aan

de binnenrand van de band.

Til de zijkant van de band over de velgrand.

Schuif de tweede bandenlichter op ca. 10 cm van

de eerste tussen velg en band.

Til de band met de bandenlichter zo vaak over de

velg totdat de band helemaal los is.

Haal de binnenband uit de band.

18.4 Binnenband plakken

Pomp de binnenband op.

Om te controleren op welke plaats de binnenband

is beschadigd, legt u de binnenband in een met

water gevulde bak.

Duw de binnenband onderwater. Op de plaats waar

de binnenband is gescheurd of een gat vertoont,

komen luchtbellen vrij.

Als zich het defect onderweg voordoet en u niet

kunt vaststellen waar het gat zich bevindt, pompt

u de binnenband gewoon heel hard op. Hij wordt

dan groter en door de hogere druk van de ontsnap-

pende lucht kunt u beter horen waar het gat zit.

Laat de binnenband drogen.

Ruw de binnenband op de plek van het gat voor-

zichtig met schuurpapier op.

Bestrijk de betreende plek met bandenplak.

Wacht enkele minuten totdat de bandenplak is

aangedroogd.

2. Trek de buitenkabel uit de buitenkabelhouder

van de cassettekoppeling en verwijder de kabel uit

de gleuf in de houder.

CJ-8S20

JAPAN

Houder

Buitenkabelhouder

Gleuf

1 uit de buitenkabelhouder trekken

2 uit de gleuf verwijderen

3. Verwijder de kabelbevestigingsbout uit het

schakelwieltje.

CJ-8S20

JAPAN

LOCK

Kabelbevestigingsschroef

Schakelwieltje

Wanneer het moeilijk is om de buitenkabel uit de

houder in de cassettekoppeling te trekken, steekt u

een 2-mm-inbussleutel of een spaak # 14 in het gat

van het schakelwieltje en draait u deze om de ka-

bel op deze manier los te maken. Verwijder hierna

eerst de kabelbevestigingsbout uit het schakelwiel-

tje, voordat u de buitenkabel uit de buitenkabel-

houder trekt.

CJ-8S20

JAPAN

LOCK

Schakel-

wieltje

draaien

Gat van schakelwieltje

2-mm-inbussleutel

of spaak # 14

Kabelbevestigings-

bout verwijderen

uit de buiten-

kabelhouder

trekken

4. Maak de schroef van de remarm los en verwijder

de schroef.

I Algemene Gebruikershandleiding 27

18.6 Wiel terugplaatsen

Houdt u er rekening mee dat de hier beschreven stappen

als voorbeeld dienen.

Zie de informatie van de betreende fabrikant of neem

contact op met uw dealer.

18.6.1 Voorwiel plaatsen

Let bij het plaatsen van het voorwiel op de looprich-

ting van de band.

Wanneer uw ets een schijem hee, moet u contro-

leren of de remschijven correct tussen de remvoerin-

gen zitten.

18.6.2 Achterwiel plaatsen

18.6.2.1 bij etsen met kettingversnelling

Wanneer uw ets een kettingversnelling hee,

plaatst u bij het plaatsen van het achterwiel de ket-

ting weer op het kleinste tandwiel.

Plaats het wiel tot aan de aanslag en in het midden

in de uitvaleinden.

Trek de naafmoer vast aan resp. sluit de snelspan-

ner stevig (zie

Hoofdstuk 9.2.2 „Snelspanners

gebruiken“).

18.6.2.2 bij etsen met naaersnelling

Montage van een wiel met versnellingsnaaf in het ame

1. Leg de ketting op de cassette en breng de naafas

aan op de uitvaleinden.

CJ-NX10

JAPAN

Naafas

Uitvaleinde

Druk de bandenplakkers stevig op de beschadigde

plek.

Laat de bandenplakker enkele minuten drogen.

18.5 Band en binnenband terugplaatsen

Voorkom dat er voorwerpen in de band terechtkomen.

Zorg ervoor dat de binnenband niet gevouwen is en

nergens beklemd zit. Let bij de montage van de band

op de looprichting. Als de band een looprichting

hee, staat deze aan de zijkant vermeld.

Controleer of de velgband over de spaaknippels

ligt en niet beschadigd is.

Plaats de velg met een kant in de band.

Duw een kant van de band volledig in de velg.

Steek het ventiel door het ventielgat en leg de bin-

nenband in de band.

Duw de band over de velgrand.

Trek de band stevig naar het midden van de velg.

Het reeds gemonteerde gedeelte glijdt in de

velgbodem.

Controleer opnieuw of de binnenband goed zit.

Schuif de tweede kant van de band met uw hand-

ballen volledig over de velgrand.

Bij Dunlop- of Blitzventielen: Plaats het ventielin-

zetstuk terug en draai de wartelmoer vast.

Pomp de binnenband licht op.

Controleer bevestiging en rondloop van de band

aan de hand van de controlering aan de zijkant van

de velg. Corrigeer de positie van de band met de

hand als hij niet rondloopt.

Pomp de binnenband tot de aanbevolen banden-

spanning op.

28 I Algemene gebruikershandleiding

2. Plaats de borgplaatjes aan beide zijden van de

naafas. Draai de schakelarm zodanig dat de uitste-

kende delen van de borgplaatjes in de gleuven van

de uitvaleinden vastgrijpen. In dit geval kan de

schakelarm bijna parallel met de vork worden ge-

monteerd.

CJ-NX10

JAPAN

LOCK

Borgplaatjes (linkerkant)

Schakelarm

Framevork

Gleuf van

uitvaleinde

Borgplaatje

(rechterkant)

Het vooruitstekende deel moet aan de kant van het

uitvaleinde zitten.

Plaats de borgplaatjes zodanig dat de uitstekende

delen precies in de gleuven van de uitvalein-

den aan de voor- en achterkant van de naafas

vastgrijpen.

3. Span de ketting en bevestig het wiel met de dop-

moeren aan het ame.

CJ-NX10

JAPAN

LOCK

Dopmoer

Borgplaatje

Aanhaalkoppel

30 – 45 Nm

4. Breng de remarm met de remarmklem correct op

de vork aan.

Remarm

Klemmoer

Klemschroef

Remarmklem

Framevork

Houd bij de montage van de remarmklem voor het

aantrekken van de klemschroef de klemmoer met een

10-mm-sleutel vast.

Aanhaalkoppel

– 3Nm

Controleer na de montage van de remarmklem of de

klemschroef ongeveer tot 2 tot 3mm uit de klemmoer

steekt.

Remarmklem

Klemschroef

(M6 × 16mm)

2 – 3 mm

Remarm

Klemmoer

5. Controleer voor het gebruik van de terugtraprem

of de rem goed werkt en het wiel licht kan worden

gedraaid.

Trek alle schroeven met het voorgeschreven aanhaal-

koppel aan. Anders kunnen de schroeven losscheuren

en kunnen onderdelen losraken (zie

Hoofdstuk 30.3

„Aanhaalkoppels voor schroeerbindingen“).

Plaats de remkabel en bevestig hem of sluit de

remsnelspanner.

Controleer of de remvoeringen de remoppervlakken

raken.

Controleer of de remarm correct is bevestigd.

Voer een remproef uit.

I Algemene Gebruikershandleiding 29

Montage van schakelkabel bij naaersnellingen

Monteer de kabel zodanig aan het schakelwieltje

dat de kabelbevestigingsmoer naar buiten tegen

het uitvaleinde wijst. Schuif de rechte kant van de

tussenschijf in de open kant van het schakelwieltje.

rechte kant van

tussenschijf

open kant van

schakelwieltje

Kabelbevesti-

gingsmoer

Schakelwieltje

CJ-8S20

JAPAN

LOCK

Draai de kabel 60° naar rechts en bevestig de ka-

bel aan de haak.

CJ-8S20

JAPAN

LOCK

60°

draaien

Haak

Monteer de kabel zoals in de aeelding op het

schakelwieltje. Trek de kabel door de gleuf van de

houder aan de cassettekoppeling en steek het uit-

einde van de kabelmantel op de buitenkabelhouder.

CJ-8S20

JAPAN

LOCK

CJ-8S20

JAPAN

Schakelkabel

Houder

Buitenkabelhouder

Gleuf

Schakelwieltje

Houder

1 door de gleuf trekken

2 in de buitenkabelhouder steken

Wanneer dat voor u gemakkelijker is, kunt u ook

eerst de buitenkabel in de buitenkabelhouder ste-

ken. Draai het schakelwieltje vervolgens met be-

hulp van een 2-mm-inbussleutel of een spaak # 14

die u in het gat van het schakelwieltje steekt. Zo

plaatst u de kabelbevestigingsbout correct in de

open kant van het schakelwieltje.

CJ-8S20

JAPAN

LOCK

Gat van schakelwieltje

2-mm-inbussleutel of

spaak # 14

1 In de buitenkabelhouder steken

2 Schakelwieltje draaien

3 Kabelbevestigingsbout plaatsen

30 I Algemene gebruikershandleiding

Controleer of de kabel correct in de schakelwielgelei-

ding is geplaatst.

CJ-8S20

JAPAN

LOCK

CJ-8S20

JAPAN

LOCK

Geleiding juist

Geleiding onjuist

19 Fietsversnellingen

19.1 Kettingversnelling

Deze gebruikershandleiding beschrij het gebruik van

typische, in de handel verkrijgbare schakelcomponenten

van MTB-, ATB-, cross- of raceetsen. Voor aijkende

componenten vindt u aparte informatie op de cd of op

internet op de pagina's van de betreende fabrikant. Met

vragen over de montage, instelling, het onderhoud en

bediening kunt u terecht bij uw dealer.

Ingeval van los zittende, versleten, beschadigde of

verkeerd ingestelde schakelcomponenten bestaat

voor de etser letselrisico. Laat de kettingversnelling

door een erkende etsenmaker instellen.

• Neem in elk geval contact op met uw dealer als

de ketting tijdens het etsen van de kettingrin-

gen of tandwielen springt of

• ongebruikelijke geluiden te horen zijn of

• u niet zonder problemen kunt schakelen of

• de derailleurs of overige schakelonderdelen los

zitten, beschadigd of vervormd zijn of

• kettingschakels defect of versleten zijn.

I Algemene Gebruikershandleiding 31

De etsketting mag niet tegelijkertijd voor op het

kleinste kettingring en achter op het buitenste, kleine

tandwiel liggen. De etsketting mag ook niet tegelij-

kertijd op het grootste voorste kettingring en achter

op het binnenste, grote tandwiel liggen. Anders kan

de ketting eraf lopen.

Terwijl u schakelt, mag u nooit achteruit trappen.

Anders kunt u de versnelling beschadigen.

Voer de instellingen aan de versnelling alleen in

kleine stappen en voorzichtig uit. Door een onjuiste

instelling kan de ketting van de tandwielen springen

en hierdoor kunt u vallen. Wanneer u niet zeker weet

of u deze werkzaamheden zelf kunt uitvoeren, kunt u

deze het beste door een erkende etsenmaker laten

uitvoeren.

Ook bij een optimaal ingestelde ketting kunnen er

bij een extreem schuin lopende kettingen geluiden

ontstaan. Dit vormt geen gebrek en hierdoor wordt

de aandrijving ook niet beschadigd. Zodra de ketting

minder scheef loopt, zal het geluid niet meer optre-

den.

Gebruik uw ets niet zonder spaakbeschermer. Wan-

neer er geen spaakbeschermer is gemonteerd, dient

u deze achteraf te monteren. Anders kunnen ketting of

derailleur tussen tandwiel en spaken terechtkomen.

Schakel met de schakelhendel van de derailleur heel

voorzichtig naar de laagste versnelling (grootste

tandwiel). De derailleur kan anders tussen de spaken

terechtkomen en deze beschadigen.

19.1.1 Schakelhendels bedienen

19.1.1.1 Schakelhendels op de raceets

Shimano-schakelhendels

Hendel

van groot naar

klein ketting-

ring

Hendel

van klein naar

groot ketting-

ring

Hendel

van groot naar

klein ketting-

ring

Hendel

van klein naar

groot ketting-

ring

Hendel a: Schakelen naar een groter kettingring

Hendel b: Schakelen naar een kleiner kettingring

Alle hendels keren na het loslaten naar de uitgangspositie

terug.

32 I Algemene gebruikershandleiding

Bedienen van hendel voor derailleur

Hendel a: schakelen naar een groter tandwiel.

Hendel a klikt vast in de posities 1, 2 en 3.

Hendel

Startpositie

hendel

1. Klikpositie

1. Met een versnelling

naar het eerstvolgende

grotere tandwiel scha-

kelen.

Voorbeeld: Schakelen van

3e naar 4e versnelling

2. Met twee versnellingen

naar een groter tandwiel

schakelen.

Voorbeeld: Schakelen van

3e naar 5e versnelling

3: Met drie versnellingen

naar een groter tandwiel

schakelen.

Voorbeeld: Schakelen van

3e naar 6e versnelling

2. Klikpositie

3. Klikpositie

Hendel b: Schakelen naar een kleiner tandwiel. Wanneer

u hendel b een keer indrukt, schakelt u naar het eerstvol-

gende kleinere tandwiel.

Hendel

Startpositie

hendel

1. Schakelen met een ver-

snelling naar het eerstvol-

gende kleinere tandwiel

Voorbeeld: Schakelen van

de 4e naar de 3e versnelling

Hendel b beweegt bij gebruik van hendel a mee.

Voorkom echter elke druk op hendel b. Dienovereen-

komstig moet elke druk op hendel a bij bedienen van

hendel b worden voorkomen. Een beweging van beide

hendels gelijktijdig, is er geen sprake van een ver-

snellingswissel.

Bedienen van hendel voor voorderailleur (standaard)

Hendel a: schakelen naar een groter kettingring

Hendel

Startpositie

hendel

volledig

uitgevoerde

schakeling van

voorderailleur

daadwerkelijk

uitgevoerde

wissel

Wanneer de hendelbeweging geen volledige wisseling van het ket-

tingring tot gevolg hee, moet de hendel opnieuw met het bereik

(X') worden bediend om het ontbrekende schakelbereik (X) en dus de

versnelling uit te voeren.

Hendel

Startpositie

hendel

volledig uitgevoerde

schakeling van voor-

derailleur

Klikpositie

Hendel b: Schakelen van middelste naar kleinste kettingring

Hendel b beweegt bij gebruik van hendel a nee. Voorkom

echter elke druk op hendel b. Dienovereenkomstig moet

elke druk op hendel a bij bedienen van hendel b worden

voorkomen. Een beweging van beide hendels gelijktijdig,

is er geen sprake van een versnellingswissel.

I Algemene Gebruikershandleiding 33

Bedienen van hendel voor voorderailleur met trimmen

(mechanisme ter voorkomen van hinderlijk geluid), opti-

oneel

Schakelprocessen

Hendel a: Schakelen naar een groter kettingring

Hendel

Startpositie

hendel

volledig

uitgevoerde

schakeling van

voorderailleur

daadwerkelijk

uitgevoerde

wissel

Wanneer de hendelbeweging geen volledige wisseling van het ket-

tingring tot gevolg hee, moet de hendel opnieuw met het bereik (X')

worden bediend om het ontbrekende schakelbereik (X) en dus de

versnelling uit te voeren.

Hendel b: Schakelen van het middelste naar het kleinste

kettingring

Hendel

Startpositie

hendel

volledig uitgevoerde

schakeling van voor-

derailleur

Klikpositie

Een eerste klikstop gee bij het overschakelen met hendel b het

begin van het trimmen (mechanisme ter voorkoming van hinderlijk

geluid) aan. Een tweede, sterkere klikstop gee de volledig uitge-

voerde kettingringwissel aan. Na het trimmen, wordt met de vol-

gende duw het schakelproces afgesloten.

Trimmen (mechanisme ter voorkoming van hinderlijk geluid)

Aankelijk van de positie kan de ketting na het schakelen

de buiten- of binnenkant van de kooi van de voorderail-

leur raken en hierbij geluiden produceren. Duw in een

dergelijk geval hendel a of hendel b licht in om de voorde-

railleur te bewegen totdat hij de ketting niet meer raakt.

Deze werkwijze wordt "trimmen" genoemd. Trimmen is

mogelijk als de ketting op het grote, middelste of het

kleine kettingring ligt.

Wanneer u in een van de volgende posities trimt, verdwij-

nen de geluiden volledig.

34 I Algemene gebruikershandleiding

KETTINGPOSITIE TEKENEN

TRIMMEN

HENDEL BEDIENEN BEWEGING VOORDERAILLEUR

groot kettingring

kleinere

tandwielen

Ketting raakt buitenste

kooi van de voorderail-

leur

Hendel

Klikpo-

sitie

(contact)

Trimmen

voor het trimmen na het trimmen

Beweging voorderailleur

buitenste

kooi

Ketting

middelste

kettingring

kleinere

tandwielen

klein

kettingring

kleinere

tandwielen

groot kettingring

grotere

tandwielen

Ketting raakt binnenste

kooi van voorderailleur

Hendel

Klikpo-

sitie

(contact)

Trimmen

voor het trimmen na het trimmen

Beweging voorderailleur

binnenste

kooi

Ketting

middelste

kettingring

grotere

tandwielen

klein

kettingring

grotere

tandwielen

I Algemene Gebruikershandleiding 35

SRAM-schakelhendel

Klik

0° X°

XX°

Klik

Schakelhendels voor: Om naar een zwaardere (hogere)

versnelling te schakelen, duwt u de kleine hendel iets naar

binnen, totdat u een klik hoort of voelt. Om naar een lich-

tere (lagere) versnelling te schakelen, duwt u de kleine

hendel verder naar binnen, totdat u een tweede klik hoort

of voelt. U kunt tot drie versnellingen in een keer lichter

schakelen.

Schakelhendels voor: Om van een klein naar een groot

tandwiel te schakelen, duwt u de kleine schakelhendel

helemaal naar binnen toe. Om van het grote tandwiel

naar het kleine tandwiel te schakelen, duwt u de kleine

schakelhendel tot het midden, totdat u een duidelijke klik

hoort of voelt.

Om in extreme situaties te voorkomen dat de ketting

gaat slepen, beschikt de schakelhendel voor over een

trimnctie voor de voorderailleur. U kunt trimmen als

de ketting op het grote tandwiel ligt.

Om de voorderailleur in de trimpositie in te stellen,

duwt u de kleine schakelhendel licht naar binnen toe,

totdat u een lichte klik hoort of voelt.

Zwenkbereik instellen

Het zwenkbereik van de schakelhendels en remhendels

kan individueel op de grootte van uw hand worden inge-

steld.

Stel eerst de reikwijdte van de schakelhendel in

en stel hierna de remhendel af, totdat de rem-

hendelaanslag de schakelhendel aanraakt. Hier-

door wordt ervoor gezorgd dat de remhendel niet

tegen de terugverende schakelhendel kan stoten.

Voor het instellen van de reikwijdte van de

schakelhendel schui u deze naar binnen om bij

de instelschroef voor de reikwijdte te komen.

Duw de instelschroef met een doorn of een vin-

gernagel naar binnen en draai de schroef tegen

de richting van de wijzers van de klok in om de

schakelhendel dichter bij het stuur te krijgen.

19.1.1.2 Schakelhendels op MTB, trekking- en touringets

Standaard schakelhendel

De twee hendels a en b keren na de bediening altijd terug

naar de uitgangspositie. Wanneer u de hendels bedient,

moet u altijd doortrappen.

Bedienen van hendel voor voorderailleur

Hendel

uitgangspositie

Schakelen van een klein naar een groter kettingring

Wanneer u hendel a een keer bediend, schakelt u van een

klein op een groter kettingring.

36 I Algemene gebruikershandleiding

Hbl(B)

Hendel

Schakelen van een groter naar een kleiner kettingring

Wanneer u hendel b een keer bediend, schakelt u van een

groter op een kleiner kettingring.

Bedienen van standaard hendel voor derailleur

Hendel

uitgangspositie

Schakelen van een kleiner naar een groter tandwiel

Voor het overschakelen met slechts één versnelling, duwt

u hendel a in positie 1. Voor het overschakelen met twee

versnellingen, duwt u de hendel in positie 2. Op deze ma-

nier kunt u maximaal 3 versnellingen schakelen.

Hendel

Schakelen van een groot naar een kleiner tandwiel

Bij een eenmalige bediening, schakelt u naar een kleiner

tandwiel over.

Hendel

volledig uitgevoerde scha-

keling van voorderailleur

Klikpositie

Trimmen

Een eerste klikstop gee bij het schakelen met hendel b

het begin van het trimmen (mechanisme ter voorkoming

van hinderlijk geluid) aan. Een tweede klikstop gee de

volledig uitgevoerde kettingringwissel aan. Het mecha-

nisme ter voorkoming van hinderlijk geluid klikt na het

trimmen niet meer, zodat alleen nog de klikposities bij het

schakelen naar de tandwielen te horen zijn.

Kettingpositie

Beweging voorderailleur

Wanneer de ketting op het grootste kettingring en het

grootste tandwiel ligt, loopt de ketting langs de voorde-

railleur. Dat blijkt uit een hiervoor typisch geluid. De voor-

derailleur kan door een licht indrukken van hendel b tot

aan de klikpositie worden bewogen, zodat de geluiden

worden verholpen.

Draaigrepen

Voor het schakelen met slechts een versnelling draait u de

draaigreep met een positie naar voren of naar achteren.

Zunehmende

Pedalkraft

Zunehmende

Pedalkraft

Abnehmende

Pedalkraft

Abnehmende

Pedalkraft

toenemende

pedaalkracht

toenemende

pedaalkracht

afnemende

pedaalkracht

afnemende

pedaalkracht

Wanneer u meerdere versnellingen in een keer wilt scha-

kelen, draait u de hendel met het gewenste aantal posities

in de gewenste richting.

I Algemene Gebruikershandleiding 37

Derailleur

Laat de kettingversnelling van uw ets door een dea-

ler onderhouden, vervangen of instellen.

Fijne afstelling / derailleur

Bedien de schakelhendel om de ketting van het kleinste

tandwiel op het tweede tandwiel te schakelen. Neem

hierna het doorhangende deel van de schakelkabel met de

schakelhendel op en draai de crankarm.

Instelschroef

Wanneer de

ketting naar het

derde tandwiel

springt:

Draai de instelschroef zo ver in de richting van de

wijzers van de klok totdat de ketting op het tweede

tandwiel terugspringt.

Instelschroef

Wanneer

geen geluiden

optreden:

Draai de schroef zo ver tegen de richting van de

wijzers van de klok totdat de ketting langs het

derde tandwiel loopt.

De instelschroef kan ook bij de schakelhendel of op

het ame zitten.

Instelschroef

Instelschroef buitenkabel

Optimale instelling

Wanneer de doorhangende schakel-

kabel met de schakelhendel wordt

opgenomen, moet de ketting in de

optimale instelling het derde tand-

wiel raken en hierbij een geluid

veroorzaken.

Laat de schakelhendel in de tweede versnelling los en trap

door.

Wanneer de ketting het derde tandwiel raakt, moet u de

instelschroef een beetje in de richting van de wijzers van

de klok draaien, totdat er geen sleepgeluiden meer hoor-

baar zijn.

Voor een optimale SIS-nctie moet u alle krachtoverbren-

gende onderdelen smeren.

Wanneer de ketting zich in de aangegeven positie

bevindt, kan zij tegen de kettingringen of de voorde-

railleur komen en geluiden veroorzaken. In een derge-

lijk geval kunt u de ketting naar het eerstvolgende of

een na volgende grotere tandwiel schakelen.

Kettingringen

Tandwielen

38 I Algemene gebruikershandleiding

Reinigen

Gebruik voor de ketting bij voorkeur geen reini-

gingsmiddel. Bij gebruik van reinigingsmiddelen

zoals roestverwijderaar kan de smering van de

ketting uit de ketting worden gewassen en dit kan

tot nctiestoringen leiden.

De kettingringen en de tandwielen dienen regelma-

tig met een neutraal reinigingsmiddel te worden

gereinigd.

U dient de derailleur periodiek te reinigen en moet

de bewegende delen (mechanisme en rollen) regel-

matig smeren.

19.2 Naaersnelling

Deze gebruikershandleiding beschrij het gebruik van de

typische, in de handel verkrijgbare schakelcomponenten

van een city- of trekkingets met een aandrijfnaaf. Voor

aijkende componenten vindt u aparte informatie of bij-

geleverde handleidingen.

Bij vragen over de montage, instelling, het onderhoud en

de bediening kunt u terecht bij uw dealer.

Bij de montage van de naaf op het ame moeten

de juiste borgplaatjes aan beide kanten worden ge-

plaatst en moeten de naafmoeren met het aangegeven

aanhaalkoppel worden aangetrokken (zie

Hoofdstuk

30 „Technische specicaties“).

Wanneer de borgplaatjes alleen op een kant worden

geplaatst of de naafmoeren niet goed zijn aangetrok-

ken, kan een storing van de naaf optreden: De naaf

kan gaan meedraaien. Het kan zijn dat het stuur

vervolgens door de schakelkabel naar een kant wordt

getrokken en dat kan tot ernstige ongevallen leiden.

De versnellingen kunnen tijdens het trappen worden

geschakeld. In zeldzame gevallen kunnen hierbij in

de naaf door de interne tandwieltjes en de vergren-

delingshendels onbedenkelijke schakelgeluiden ont-

staan.

Wanneer het wiel maar moeilijk kan worden gedraaid,

moeten de remblokjes worden vervangen of moet de

naaf worden gesmeerd. Dit dient door een erkende

etsenmaker te worden uitgevoerd.

Indien de ketting tijdens het etsen van de tandwie-

len springt, moet de ketting direct worden nagespan-

nen. Wanneer u niet meer goed kunt schakelen, moe-

ten de tandwielen en de ketting worden vervangen.

19.2.1 Naaersnelling bedienen

19.2.1.1 Schakelhendel Shimano 7- / 8-speed

Draai de draaihendel om naar alle van de

8 (7) versnellingen te schakelen.

• Toenemende pedaalkracht (toenemende weer-

stand)

weergave tegen 8 (7)

Indicator

Weergave

Revo-schakelhendel

• Afnemende pedaalkracht (afnemende weerstand)

weergave tegen 1

Deze handleiding voor de bediening van de Shimano-

draaihendels geldt tevens voor draaihendels van andere

merken.

I Algemene Gebruikershandleiding 39

19.2.2 Versnellingen bij een Shimano-

naaersnelling instellen

In dit voorbeeld gaat het om een 7/8-speed naaf.

Stel de schakelhendel in op 4.

Controleer of de gele markeringslijnen op de hou-

der en op het schakelwiel met elkaar in lijn zijn.

CJ-8

S20

gele markeringslijnen

op 4 posities

Op de casettekoppeling staan op twee plaatsen gele mar-

keringslijnen. Gebruik de lijn die het beste te zien is.

CJ-8S20

JAPAN

LOCK

CJ-8S20

JAPAN

LOCK

Schakelwieltje

Fiets in normale positie

Fiets in omgedraaide positie

op een lijn uitlijnen

Houder

Draai de kabelstelschroef van de schakelhendel om

de markeringslijnen met elkaar uit te lijnen. Stel de

Revo-schakelhendel vervolgens van 4 op1 in en

weer terug op 4. Controleer of de gele markerings-

lijnen nog steeds met elkaar in lijn zijn.

Kabelstelschroef

40 I Algemene gebruikershandleiding

20 Fietsketting

Er bestaan twee basistypen etskettingen:

• de brede etsketting (½ × 1 / 8") voor naaersnel-

lingen en

• de smalle etsketting voor kettingversnellingen.

Deze zijn verkrijgbaar in verschillende breedten,

aankelijk hoeveel tandwielen de gemonteerde

cassette hee. Gebruik alleen kettingen voor uw

ets die zijn bedoeld voor het aantal tandwielen

dat op uw ets zit.

Reinig en smeer uw etsketting regelmatig.

Om te voorkomen dat uw etsketting snel slijt,

kunt u het beste versnellingen gebruiken waarbij

de ketting niet te scheef loopt.

Om eventuele slijtage aan de etsketting te controleren,

gaat u als volgt te werk:

Houdt het deel van de etsketting dat op het voor-

ste kettingring ligt tussen duim en wijsvinger vast.

Trek de etsketting van het kettingring af. Wanneer

de etsketting gemakkelijk kan worden opgelicht,

is deze versleten en moet door een nieuwe worden

vervangen.

Bij naaersnellingen moet de kettingspanning

zodanig ingesteld zijn, dat het doorhangende deel

van de ketting tussen kettingring en cassette een

verticale speling van een tot twee centimeter hee.

Wanneer u de etsketting wilt naspannen, gaat u als volgt

te werk:

Draai de achterwielmoeren los.

Trek het wiel naar achteren toe in de uitvaleinden,

totdat de ketting alleen nog de toegestane speling

hee.

Trek de losse schroeerbindingen zorgvuldig in de

richting van de wijzers van de klok aan.

Trek alle schroeven met het voorgeschreven aanhaal-

koppel aan. Anders kunnen de schroeven losscheuren

en kunnen onderdelen losraken (zie

Hoofdstuk 30

„Technische specicaties“).

20.1 Fietskettingen onderhouden

Fietskettingen behoren tot de slijtageonderdelen. Fiets-

kettingen bij naaersnellingen zijn na ca. 3000km ver-

sleten, bij kettingversnellingen na ongeveer 2000km.

Een versleten ketting kan scheuren en tot valpartijen

leiden. Laat een versleten etsketting eerst door een

etsenmaker vervangen voordat u uw ets weer ge-

bruikt.

I Algemene Gebruikershandleiding 41

21 Rem, remhendels en

remsystemen

In deze gebruikershandleiding wordt het onderhoud en

de bediening van de typische, in de handel verkrijgbare

remcomponenten van een MTB-, ATB-, cross- of raceets

beschreven. Voor aijkende componenten vindt u aparte

informatie of bijgeleverde handleidingen. Met vragen over

de montage, instelling, het onderhoud en bediening kunt

u terecht bij uw dealer.

21.1 Belangrijke informatie en

veiligheidsrichtlijnen

"Fietsen moeten 2 van elkaar onaankelijke remmen

hebben."

Dat wordt bijvoorbeeld bepaald in §65 van de Duitse

Straßenverkehrszulassungsordnung (StVZO). Soortgelijke

bepalingen gelden in alle landen van de EU. Informeer

a. u. b. naar de in uw land geldende voorschrien.

Laat onderhoudswerkzaamheden aan de remmen door

een erkende etsenmaker uitvoeren.

Breng geen oliehoudende vloeistoen op de remvoe-

ringen, remoppervlakken van de velg, remblokjes of

remschijven aan. Hierdoor wordt het remvermogen

verminderd.

Remblokjes en remvoeringen behoren tot de slijtage-

onderdelen. Controleer de slijtage daarom regelmatig.

Deze is herkenbaar aan een markering. De groeven op het

remblokje zijn bijvoorbeeld niet meer zichtbaar. Vervang

altijd beide remblokjes tegelijkertijd.

U mag alleen originele vervangende onderdelen gebrui-

ken. Anders kan er sprake zijn van nctiestoringen of

beschadigingen aan de ets.

Voor een juist wrijvingspaar gebruikt u alleen remvoerin-

gen die bij de velg passen. Anders zal er sprake zijn van

een langere remweg en een verhoogde slijtage. Met name

bij carbonvelgen mogen alleen voeringen worden gebruikt

die uitdrukkelijk voor deze toepassing zijn bedoeld.

De remblokjes en remvoeringen mogen niet met olie of vet

in aanraking komen. Wanneer de remblokjes of remvoe-

ringen met olie of vet in aanraking zijn gekomen, moeten

zij worden vervangen, omdat het remvermogen hierdoor

sterk wordt beïnvloed.

Trek alle schroeven met het voorgeschreven aanhaal-

koppel aan. Anders kunnen de schroeven losscheuren

en kunnen onderdelen losraken (zie

Hoofdstuk 30

„Technische specicaties“).

Remkabels behoren tot de slijtageonderdelen. Con-

troleer de remkabels regelmatig op slijtage en laat de

remkabels eventueel vervangen.

Controleer de remkabel op roest en uitrafeling en ver-

vang de kabel wanneer u een defect ontdekt. Wanneer

de kabel niet wordt vervangen, kunnen er remnctie-

stoornissen optreden.

Er bestaan verschillende soorten remmen die aankelijk

zijn van het betreende toepassingsgebied:

• naaemmen,

• schijemmen en

• velgremmen.

De bediening van de remmen kan mechanisch of hydrau-

lisch geschieden.

Doorgaans is bij naaersnellingen de op de voorwiel-

rem werkende remhendel aan de rechter stuurkant

gemonteerd en bij kettingversnellingen aan de linker-

kant. Controleer de positie van de remhendels voor-

dat u gaat etsen.

Wanneer u de remhendels aan de tegenoverliggende

stuurkant wilt monteren, raadpleegt u de gebruikers-

handleiding van de fabrikant of neemt u contact op

met een dealer.

42 I Algemene gebruikershandleiding

21.2 Remhendels

21.2.1 Standaardremhendels

De ets is standaard met een bijpassende remhendel uit-

gerust. Controleer regelmatig of u de remhendel tot aan

de stuurgreep kunt trekken en deze tegen de stuurgreep

aan ligt als u hem bedient. Duw de ets met aangetrokken

remhendel naar voren en controleer of er nog sprake is

van voldoende remvermogen. Wanneer de ets toch nog

licht naar voren kan worden gerold, dient u de remkabel

bij te stellen of de remvoeringen te laten vervangen.

Stelschroef

remkabel

Instelschroef

greepbreedte

Bevestigings-

schroef

21.3 Naaemmen

Naaemmen zijn vrijwel onderhoudsvrij, omdat het re-

monderdeel in de naaf zit.

Bij een lange duurbelasting worden de naaemmen

zeer warm. Hierdoor neemt het remvermogen af, tot-

dat de rem helemaal niet meer nctioneert. Pas uw

rijgedrag hierop aan.

21.3.1 Trommelremmen en rolremmen

(Roller-Brake)

Bij rol- en trommelremmen wordt het remvermogen vanaf

de handremhendel via een kabel naar de reminstallatie

overgebracht. Bij een lange duurbelasting worden de

rol- of trommelremmen zeer warm. Hierdoor neemt het

remvermogen af en de rem kan zelfs helemaal stoppen met

werken. Pas uw rijgedrag hierop aan.

Voor rol- en trommelremmen is een speciale remhen-

del vereist.

Controleer regelmatig of de schroeven van de rem-

hendel goed vastzitten.

Trek de schroeven eventueel in de richting van

de wijzers van de klok aan. Het juiste aanhaal-

koppel vindt u in

Hoofdstuk 30 „Technische

specicaties“.

Trek de handremhendel van het voor- resp. achter-

wiel krachtig aan, zoals u dat ook zou doen als u

tijdens het etsen sterk moet remmen. Duw de ets

vervolgens naar voren. Het achterwiel moet blok-

keren. Het voorwiel dient zo sterk te vertragen dat

de ets naar voren begint over te hellen.

Smeer de kabel regelmatig.

Remvoeringen behoren tot de slijtageonderdelen.

Laat de remvoeringen van terugtrap-, rol- en trommel-

remmen regelmatig door een erkende etsenmaker

controleren en eventueel vervangen.

Wanneer de ets langere tijd hee stilgestaan, kan

door een roestlaagje in de remtrommel sprake zijn

van een verhoogd remvermogen. Rem daarom voordat

u op de etst stapt enkele keren licht, zodat het roest-

laagje wordt verwijderd. Hiermee voorkomt u dat de

rem abrupt blokkeert.

I Algemene Gebruikershandleiding 43

Gebruik op aopende stukken niet continu de terug-

traprem, omdat de interne remonderdelen hierdoor

erg warm kunnen worden en dit kan tot een vermin-

derd remvermogen leiden. Gebruik bij lange en steile

afdalingen ook aisselend altijd de tweede rem

(voorwielrem), zodat de achterwielrem kan aoelen.

Omdat de remtrommel bij langdurig remmen zeer heet

kan worden, mag deze minimaal 30 minuten na het

etsen niet worden aangeraakt.

Remtrommel

21.3.2 Terugtraprem

Bij terugtrapremmen wordt de remkracht met de voet via

de ketting naar de reminstallatie overgebracht. Bij een

lange duurbelasting worden de terugtrapremmen zeer

warm. Hierdoor neemt het remvermogen af en de rem kan

zelfs helemaal stoppen met werken. Stel uw rijgedrag

hierop in.

U activeert de terugtraprem door achteruit te trappen.

Aankelijk van hoe uw voeten resp. de pedaalarmen

staan, wordt de terugtraprem verschillend sterk geac-

tiveerd. Wanneer de krukarmen verticaal staan, dus

een van uw voeten helemaal boven en een helemaal

beneden op de pedalen staat, kunt u niet krachtig

remmen. Zet de krukarmen horizontaal als u elk mo-

ment wilt kunnen of moet kunnen remmen.

De terugtraprem is goed te doseren. Het volledige

remvermogen wordt pas na een bepaalde inrijperiode

bereikt.

Gebruik ter gewenning de rem voorzichtig om te wen-

nen aan de remvertraging van de terugtraprem.

Wanneer de ets langere tijd hee stilgestaan, kan

het remeect door een roestlaagje in de remtrommel

worden versterkt. Rem daarom na een dergelijke pe-

riode enkele keren licht, zodat het roestlaagje wordt

verwijderd. Een abrupte blokkering van de rem wordt

hierdoor voorkomen.

Wanneer de naaf te heet wordt, kan er sprake zijn

van een tekort aan smeermiddel en kan het remeect

sterker zijn. In dergelijke gevallen dienen de remmen

door een erkende etsenmaker te worden gecontro-

leerd.

44 I Algemene gebruikershandleiding

21.4 Velgremmen

V-brakes hebben een zeer hoog remvermogen. Maak

uzelf vertrouwd met de V-brake en gebruik het rem-

vermogen gedoseerd. Oefen noodstops, totdat u uw

ets ook bij zeer krachtig remmen onder controle kunt

houden.

Het onjuiste gebruik van aanvullende verende elementen

in het remsysteem (powermodulatoren) kan ernstige val-

partijen tot gevolg hebben. De vereiste veerkracht van de

powermodulator is aankelijk van het totale gewicht van

de ets.

Wanneer de remblokjes zodanig zijn afgesleten dat de

groeven niet meer zichtbaar zijn, moeten de remblokjes

door een erkende etsenmaker worden vervangen.

21.4.1 Rem bijstellen

De remmen van uw ets zijn af fabriek of door uw dealer

correct ingesteld. De ruimte tussen remblokje en velg

bedraagt ca. 1 – 1,5mm. Remblokjes slijten echter, zodat

de ruimte steeds groter wordt en het aangrijpingspunt van

de remhendel wordt vertraagd. Daarom moet u de remmen

regelmatig controleren en deze bijstellen als het aangrij-

pingspunt van de remhendel erg lang is of de rem niet

meer goed werkt.

Ga als volgt te werk om de remmen te controleren:

Trek stevig aan de remhendel voor het voorwiel en

achterwiel, zoals u dat ook zou doen als u tijdens

het etsen krachtig moet remmen. Duw de ets

vervolgens naar voren.

Het achterwiel moet blokkeren en

het voorwiel moet zodanig vertragen dat de ets

naar voren begint over te hellen.

21.4.2 Afstand remvoering tot velg instellen

Voor het instellen van de afstand van de remvoering tot de

velg draait u aan de kabelstelschroef. Draai de stelschroef

voor het vergroten van de afstand van de remvoering naar

binnen (met de wijzers van de klok mee). Draai de stel-

schroef voor het verkleinen van de afstand van de remvoe-

ring naar buiten (tegen de wijzers van de klok in). De af-

stand tussen remblokjes en velg moet ca. 1mm bedragen.

Instellen van de kabel

Kabelstelschroef

bij V-brakes

Kabelstelschroef

bij zij-optrekremmen

I Algemene Gebruikershandleiding 45

21.4.3 Slijtage van remvoering

Bijna alle remvoeringen voor velgremmen zijn voorzien

van groeven of inkepingen.

nieuwe remvoering

Of een remvoering is afgesleten, herkent u doorgaans aan

het feit of de groeven zijn afgeslepen of niet meer te her-

kennen zijn.

afgesleten remvoering

Gebruik uw ets niet als de remvoeringen zijn afgesle-

ten. Laat de remvoeringen door een erkende etsen-

maker vervangen.

veerstelschroefveerstelschroef

1 mm 1 mm

Indien nodig kunt u met de veerstelschroef de terugveer-

kracht bijstellen, zodat de twee remarmen symmetrisch

bewegen. Controleer hierna of de rem correct nctioneert

(zie

Hoofdstuk 21.4.1 „Rem bijstellen“).

Wanner de rem niet goed werkt of de remblokjes zo-

ver zijn afgesleten dat een bijstelling niet mogelijk is,

laat u de ets door een erkende etsenmaker contro-

leren en de remblokjes vervangen.

21.5 Schijemmen

Schijem

Bij dit type rem zijn de remschijven aan de naaf en het

remzadel aan het ame of de vork gemonteerd.

Laat de schijemmen door een dealer instellen. Een

verkeerd ingestelde schijem kan ongevallen tot ge-

volg hebben.

Voer na elke instelling een remproef uit door de ets

krachtig naar voren te duwen terwijl u de remhendel aan-

trekt. U mag de ets alleen gebruiken als de ets veilig

kan worden afgeremd.

Schijemmen hebben een inremperiode. De remkracht

neemt in de loop van de tijd toe. Houd hier rekening mee

gedurende de gehele inremperiode. Hetzelfde eect treedt

ook na de vervanging van remblokjes of van de schijf op.

46 I Algemene gebruikershandleiding

Wanneer u tijdens het remmen ongebruikelijke geluiden

hoort, zijn de remblokjes mogelijk tot de slijtagegrens

afgesleten. Laat de rem aoelen en controleer de dikte

van de remblokjes. Laat de remblokjes indien nodig ver-

vangen.

Zorg er bij de inbouw, de uitbouw en het onderhoud

van de ets voor dat u de draaiende schijem niet

met de vingers aanraakt. Wanneer u met uw vingers in

de uitsparingen van de remschijf terechtkomt, kunt u

ernstig letsel oplopen.

Het remzadel en de schijf kunnen na het remmen heet

worden. Raak deze onderdelen daarom tijdens het

etsen of direct na het afstappen niet aan aangezien u

zich hieraan kunt branden. Controleer voor het instel-

len van de remmen of de onderdelen voldoende zijn

afgekoeld.

U mag uw ets alleen van een schijem voorzien als

hiervoor dienovereenkomstige bevestigingen aan het

ame en de vork beschikbaar zijn. Informeer bij twij-

fel bij uw dealer.

Wanneer de remblokjes met olie of vet in aanraking zijn

gekomen, moeten zij worden vervangen. Wanneer de rem-

schijf met olie of vet in aanraking is gekomen, moet de

schijf worden gereinigd, omdat anders het remvermogen

wordt belemmerd.

Controleer of de snelspanhendel voor het wiel aan de

tegenoverliggende kant van de remschijf zit. Wanneer de

snelspanhendel aan dezelfde kant zit als de remschijf,

bestaat het risico dat u zich bij het gebruiken van de hen-

del brandt. De snelspanner kan door de warmte van de

remschijf ook zijn klemkracht verliezen.

Een afgesleten, gescheurde of vervormde remschijf moet

worden vervangen. Neem hiervoor contact op met een

erkende etsenmaker.

Wanneer de remblokjes dunner zijn dan 0,5mm, moeten

zij worden vervangen.

> 0,5mm 0,5mm

21.5.1 Hydraulische schijemmen

De hydraulische schijem hee bij de handremhendel een

cilinder. De hydraulische vloeistof wordt door een slang

naar de remcilinders geleid. Hierdoor worden de remblok-

jes via de remzuigers tegen de remschijf gedrukt. Dit type

rem is onderhoudsarm en presteert uitermate goed.

Voer na elke instelling een remproef uit door de ets

krachtig naar voren te duwen terwijl u de remhendel

aantrekt. U mag de ets alleen gebruiken als de ets

veilig kan worden afgeremd.

Controleer regelmatig en voor elke rit de dichtheid van

alle leidingen en aansluitingen. Wanneer leidingen en

aansluitingen niet helemaal dicht zijn, kan er remvloeistof

uit de reminstallatie lopen. Hierdoor kan de werking van

de rem worden belemmerd.

Wanneer u vaststelt dat er vloeistof uit het remsysteem

loopt, mag u de ets niet meer gebruiken. Breng de ets

voor reparatie onmiddellijk naar een erkende etsenma-

ker.

Wanneer u de ets in deze staat zou gebruiken, is er een

grote kans dat de remmen niet werken

Wanneer de remblokjes met olie of vet in aanraking zijn

gekomen, moeten zij worden vervangen. Wanneer de rem-

schijf met olie of vet in aanraking is gekomen, moet de

I Algemene Gebruikershandleiding 47

schijf worden gereinigd, omdat anders het remvermogen

wordt belemmerd.

21.5.2 Vorming van dampbellen

Een vorming van dampbellen kan optreden als

de remmen enige tijd ononderbroken worden ge-

bruikt, bijvoorbeeld tijdens een lange, steile afda-

ling.

In plaats van hier permanent licht te remmen, kunt

u de remmen beter korte malen gebruiken, indien

nodig sterker remmen, en tussentijds de remhen-

dels even loslaten.

Dampbellen ontstaan als het wateraandeel van de

remvloeistof verwarmd wordt, verdampt en gasbel-

len in het remsysteem vormt.

Aangezien deze gemakkelijk kunnen worden ingedrukt,

wordt het bereik van de remhendel groter.

Wanneer de ets "op zijn kop" wordt getransporteerd

of opgeslagen, kunnen luchtbellen in het reservoir van

het remsysteem ontstaan.

Wanneer u de ets in deze staat gebruikt, bestaat het

risico dat de remmen niet werken en dit kan tot ern-

stige ongevallen leiden.

Nadat u de ets weer in de juiste rijpositie hebt ge-

bracht, dient u de remhendels enkele malen aan te

trekken om zo te controleren of de remmen normaal

nctioneren.

Indien de remmen niet normaal reageren, dient u ze als

volgt in te stellen:

Stel de remhendel parallel tot de grond in en trek

er enkele langzaam malen aan, zodat de bellen

naar het reservoir teruggaan.

Wanneer de remmen hierna nog steeds niet opti-

maal werken, moet het remsysteem worden ont-

lucht. Ga hiervoor naar een dealer.

Remvoeringen en remblokjes behoren tot de slijtage-

onderdelen. Laat de remvoeringen van hydraulische

schijemmen regelmatig door een erkende etsenma-

ker controleren en indien nodig vervangen.

21.5.3 Reminstallatie reinigen

Wanneer de remblokjes met olie of vet in aanraking zijn

gekomen, moeten zij worden vervangen. Wanneer de rem-

schijf met olie of vet in aanraking is gekomen, moet de

schijf worden gereinigd, omdat anders het remvermogen

wordt belemmerd.

Gebruik voor de reiniging en het onderhoud van

het remsysteem isopropylalcohol, zeepsop of een

droge doek. Gebruik geen in de handel verkrijgbare

remreinigingsmiddelen of middelen ter voorkoming

van remgeluiden, omdat onderdelen, zoals dichtin-

gen, hierdoor beschadigd kunnen worden.

21.5.4 Wiel verwijderen en terugplaatsen

Bij het verwijderen van het wiel raden wij u aan

om een afstandhouder voor de remblokjes te ge-

bruiken. Met de afstandhouder voor remblokjes

kan worden voorkomen dat de zuigers eruit worden

gedrukt als de remhendel wordt ingedrukt bij een

verwijderd wiel. Er kunnen dan ook geen kleine

luchtbellen vanuit het reservoir in het systeem

terechtkomen.

Wanneer u de remhendel indrukt terwijl er geen af-

standhouder voor remblokjes is geplaatst, kunnen

de zuigers verder dan normaal omhoog komen. Zet

de ets rechtop als u de remblokjes samendrukt.

Gebruik een schone, platte schroevendraaier of

bandenlichter en zorg ervoor dat u de remblokjes

niet bekrast. Wanneer de remblokjes niet geplaatst

zijn, duwt u de remzuigers voorzichtig terug zonder

deze te beschadigen. Wanneer bij het terugduwen

van de remblokjes of de zuigers problemen ont-

staan, verwijdert u het deksel van het reservoir en

probeert u het opnieuw. Houd er rekening mee dat

er een beetje olie uit het reservoir kan komen.

Na het terugplaatsen van het wiel controleert u of

de snelspanhendel aan de tegenoverliggende kant

van de remschijf zit. Wanneer deze aan dezelfde

kant als de remschijf zit, bestaat het risico dat de

hendel en de remschijf elkaar hinderen en de snel-

spanner zijn klemvermogen verliest.

48 I Algemene gebruikershandleiding

22 Verlichtingsinstallatie

Op etsen mogen alleen de volgens na nationale wet-

geving (in Duitsland StVZO) voorgeschreven en erken-

de lichttechnische installaties worden gemonteerd.

Bij twijfel neemt u contact op met uw dealer.

22.1 Bepalingen voor de

verlichtingsinstallatie

De volgende wettelijke voorschrien over de verlichting

gelden voor de Bondsrepubliek Duitsland. Informeer a. u. b.

naar de in uw land geldende voorschrien.

• De lichtkegel van de koplamp mag op een afstand

van vijf meter slechts half zo hoog branden als bij

het uittreden uit de koplamp. Voor de bepaling van

de hoogte is het midden van de lichtkegel bepa-

lend.

Uitlijning van koplamp

5 m

0,5 mbijv. 1 m

• De lichtkegel van de koplamp mag op een afstand

van maximaal tien meter op de weg schijnen. Voor

de bepaling van de afstand is het midden van de

lichtkegel bepalend.

22.2 Speciale regeling voor raceetsen

• In sommige EU-landen mag u sportetsen met

een gewicht van maximaal 11 kg (raceets) met

een batterijaangedreven koplamp en achterlicht

voorzien.

• Neem de lampen altijd mee.

• Voor etsen van meer dan 11 kg zijn dynamoaan-

gedreven verlichtingsinstallaties verplicht. In-

formeer a.u.b. naar de landspecieke bepalingen

en laat uw ets eventueel ombouwen. De verlich-

tingsinstallatie dient een keurmerk te hebben.

22.3 Lichtmachine / dynamo

De dynamo produceert de voor het bedrijf van de koplamp

en het achterlicht vereiste energie. Er bestaan verschil-

lende soorten dynamo's.

22.3.1 Banddynamo

Banddynamo

De dynamo moet met zijn lengteas verticaal ten opzichte

van de wielas staan. Het loopwiel moet de band op het

daarvoor bestemde oppervlak over de volle breedte raken.

Schakel de dynamo alleen in en uit als u stilstaat. U

brengt anders eventueel andere verkeersdeelnemers

in gevaar. Het eect van de banddynamo wordt bij

nat weer minder. Zorg indien nodig voor aanvullende

verlichting.

22.3.1.1 In- en uitschakelen van de banddynamo

Schakel de dynamo met de drukknop of de schakel-

hendel in. Het loopwiel ligt tegen de zijkant van de

band.

Om de dynamo uit te schakelen, zwenkt u hem van

de band weg en plaatst u hem terug in de uitgangs-

positie. De dynamo klikt vast in de uitgangspositie.

I Algemene Gebruikershandleiding 49

22.3.2 Naafdynamo

De naafdynamo zit in de naaf van het voorwiel. Het eect

van de naafdynamo is zeer hoog en de slijtage zeer laag.

Naafdynamo

Bij sommige etsen met naafdynamo zit aan de achterkant

van de koplamp een schakelaar of een sensor. De sensor

schakelt in de schemering of tijdens een rit door een tun-

nel automatisch het licht in. Andere modellen hebben voor

het in- en uitschakelen van de verlichting een schakelaar

op het stuur.

Wanneer u het voorwiel wilt verwijderen, dient u

eerst de aansluitklem van de lampenkabel te verwij-

deren.

Bij het plaatsen van het voorwiel draait u het zodanig

dat de aansluitklem van de lampenkabel aan de (ge-

zien vanuit de rijrichting) rechter kant zit. Wanneer

de aansluitklem links zit, kan de dynamo niet goed

draaien resp. kan de verlichtingsinstallatie eventueel

uitvallen. Let op de juiste poolrichting van de aanslui-

tingen.

22.4 Uitval van de verlichtingsinstallatie

Een uitval of een storing van de verlichtingsinstallatie

kan in het donker tot ernstige ongevallen leiden. Laat

de storing door een erkende etsenmaker verhelpen

voordat u doorrijdt.

In de handel zijn doorgaans zeer goede ets- en out-

doorlampen op accu/batterij verkrijgbaar. Buiten enkele

uitzonderingen mogen deze echter niet in het verkeer

worden gebruikt.

50 I Algemene gebruikershandleiding

23 Onderdelen

23.1 Bagagedrager

De gemonteerde bagagedragers voldoen aan de norm

EN 14873.

De belastbaarheid van de bagagedragers is in vier ge-

wichtsniveaus ingedeeld: 5kg, 10kg, 18kg en 25kg.

De informatie over de belastbaarheid staat op de bagage-

drager vermeld.

De mogelijke maximale belasting kan aankelijk van de

constructie hoger zijn. Dat wordt apart aangegeven.

Door bagage veranderen de rij-eigenschappen van

de ets. Onder andere wordt de remweg langer. Dat

kan tot ernstige ongevallen leiden. Pas uw rijgedrag

aan de verschillende rij-eigenschappen aan. Rem

dienovereenkomstig eerder en houd rekening met een

trager stuurgedrag.

Transporteer de bagage altijd op de hiervoor bestem-

de bagagedrager. Bevestig bagagedragers nooit aan

de zadelpen. Deze is hiervoor niet geschikt. Een over-

belasting door een bagagedrager kan tot breuken aan

onderdelen en tot ernstige valpartijen leiden.

Wanneer u uw ets belaadt met bagage, dient u rekening

te houden met de toegestane maximale belasting van de

ets (zie

Hoofdstuk 30 „Technische specicaties“).

Een achteraf gemonteerde bagagedrager moet voldoen

aan de norm EN 14873.

Op de bagagedrager moet de toegestane maximale belas-

ting aangegeven staan (zie Hoofdstuk 30 „Technische

specicaties“).

23.1.1 Voorwiel-bagagedrager

Voorwiel-bagagedrager

Bagagedragers voor het voorwiel worden bevestigd op

de vooras of op de vork van het voorwiel. Zij zijn bedoeld

voor lagere belastingen dan de achterwiel-bagagedrager.

Tijdens het transport van uw bagage dient u rekening te

houden met een gewijzigd stuurgedrag.

Gebruik alleen geschikte bagagetassen.

Informeer bij een dealer.

23.1.2 Achterbouw-bagagedrager

Achterbouw-bagagedrager

Dit soort bagagedrager wordt op de achterbouw van de

ets bevestigd.

Wanneer u een achterbouw-bagagedrager op een vol-

ledig geveerd ame bevestigt, kan het veergedrag

door de hogere, ongeveerde belasting aanzienlijk

veranderen. U moet uw vering/demping dan opnieuw

instellen.

I Algemene Gebruikershandleiding 51

Wanneer u etstassen of andere lasten op de bagage-

drager transporteert, dient u op een veilige bevesti-

ging te letten. Zorg ervoor dat niets tussen de spaken

en de draaiende wielen kan komen.

Monteer kinderzitjes alleen op achterbouw-bagage-

dragers als hiervoor de vereiste houders aanwezig

zijn. Overschrijdt hierbij het toegestane maximale

gewicht niet.

23.2 Spatborden

Spatborden worden met behulp van aanvullend gemon-

teerde steunen in de correcte positie bevestigd. De lengte

van de steun is optimaal als de binnenkant van het spat-

bord ongeveer ringvormig parallel tot de band loopt.

Het spatbord kan tijdens een normale rit niet los-

raken. Wanneer een voorwerp tussen het voorste

spatbord en de band komt en deze blokkeert, laten de

spatbordsteunen direct los uit de bevestigingen aan

de vork. Zo kan het spatbord uitwijken en kan het wiel

niet blokkeren.

Na een dergelijk voorval moeten de steunen weer

veilig worden bevestigd. Laat een dealer controleren

of het spatbord, de steunen en de kunststof bevesti-

gingen nog in goede staat zijn.

Fiets nooit als een van de steunen los zit, maar maak

deze eerst weer vast. Wanneer dit niet mogelijk is,

laat dan een erkende etsenmaker de steun vervan-

gen.

Controleer regelmatig of de steunen goed in de scheurbe-

veiliging vastzitten.

Laat een beschadigd spatbord altijd vervangen voordat u

uw ets weer gebruikt.

23.2.1 Beveiliging weer vastklikken

ontgrendelde vergrendeling gearreteerde vergrendeling

Op de steun is een kunststof clip bevestigd.

Steek deze clip op de steun in de Easy-Clip-houder

op de vork, totdat deze vastklikt.

Lijn het spatbord zodanig uit dat de band en het

voorwielspatbord elkaar niet aanraken.

Om de scheurbeveiliging weer stevig te verbinden,

moet u eventueel de steun en de kunststof houder met

stevige druk ten opzichte van elkaar verschuiven.

52 I Algemene gebruikershandleiding

24 Accessoires en uitrusting

Monteer bijgeleverde accessoires altijd conform

de voorschrien en handleidingen. Let op de juiste

aanhaalmomenten van de schroeerbindingen (zie

Hoofdstuk 30 „Technische specicaties“).

Gebruik alleen accessoires die voldoen aan de

toepasselijke wettelijke bepalingen.

Niet erkende accessoires zijn niet verkeersveilig

en kunnen ongevallen tot gevolg hebben. Alle

accessoires en onderdelen moeten bij de ets

passen.

Anders kan dit leiden tot ongevallen of schade

aan de ets. Win advies in bij uw dealer.

24.1 Kinderzitje

Een kind mag tot de leeijd van zeven jaar in een kin-

derzitje worden getransporteerd. De bestuurder van

de ets moet in Duitsland minimaal 16 jaar oud zijn.

De montage van een kinderzitje op een carboname

is niet toegestaan, aangezien het ame hierdoor be-

schadigd kan raken.

Vervoer kinderen alleen in kinderzitjes die vol-

doen aan de norm EN 14344.

Deze kinderzitjes moeten een voetafscherming

hebben.

Laat een kind nooit zonder toezicht in het kin-

derzitje van een geparkeerde ets achter. De

ets kan omvallen en het kind kan ernstig letsel

oplopen.

Bevestig het kinderzitje nooit direct op het

etsstuur. Hierdoor is de ets niet meer goed

bestuurbaar.

Gebruik geen geveerde zadels als u een kind

achter het zadel in een kinderzitje vervoert. Het

kind kan dan namelijk met zijn vingers beklemd

raken. Spiraalveren onder het zitvlak moeten in

elk geval volledig omwikkeld of afgedekt worden,

zodat het kind niet met de vingers tussen de

veren geraken kan.

Doe het kind altijd een gordel om in het kinder-

zitje. Het kind kan anders uit het kinderzitje val-

len en ernstig letsel oplopen.

Zorg ervoor dat het kind een goed passende ets-

helm draagt. Anders kan het kind bij een val

ernstig hoofdletsel oplopen.

Het rijgedrag van de ets wordt door gebruik van een

kinderzitje ongunstig beïnvloed. Door het extra ge-

wicht kan de ets gaan slingeren. De remweg zal ook

aanzienlijk langer zijn. Pas uw rijgedrag hierop aan.

Niet alle geveerde etsen zijn geschikt voor gebruik van

een kinderzitje.

Controleer de bevestigingsmogelijkheden of neem contact

op met uw dealer. Verkeerd gemonteerde kinderzitjes kun-

nen tot ernstige ongevallen leiden.

Houd rekening met het maximaal toegestane totale ge-

wicht van de ets en de maximale belastbaarheid van de

bagagedrager (zie

Hoofdstuk 30 „Technische specica-

ties“). Anders kunnen de bagagedrager en het ame be-

schadigd raken en kunnen ernstige ongevallen het gevolg

zijn.

I Algemene Gebruikershandleiding 53

24.2 Fietsstandaard

Laat kinderen nooit zonder toezicht in het kin-

derzitje van een geparkeerde ets zitten. De

ets kan omvallen en het kind kan ernstig letsel

oplopen.

Fiets nooit met een uitgeklapte standaard.

24.3 Fietsaanhanger

Niet alle etsen zijn geschikt voor gebruik van een

aanhanger. Informeer bij uw dealer of uw ets hier-

voor bedoeld en geschikt is.

Gebruik alleen etsaanhangers die voldoen aan

de eisen van de in uw land geldende bepalingen.

Niet-goedgekeurde etsaanhangers kunnen tot

ongevallen leiden.

Fietsaanhangers hebben een ongunstig eect

op het rijdgedrag van de ets. Pas uw rijgedrag

aan. Anders kan de etsaanhanger omvallen of

afscheuren en dit kan ongevallen tot gevolg heb-

ben.

Oefen het aanrijden, remmen en het rijden in

bochten en vanaf hellingen met een onbeladen

aanhanger.

Houd er rekening mee dat ook een aanhanger

wordt meegeteld bij het totale gewicht van de

ets.

Door een etsaanhanger wordt de remweg aan-

kelijk van de omstandigheden aanzienlijk langer.

Wanneer u hier geen rekening mee houdt, kan dit

ongevallen tot gevolg hebben.

24.4 Fietsmand

Door de bevestiging van de mand mogen de stuurbeu-

gel of de stuurpen niet beschadigd raken.

Monteer de etsmand zodanig dat de koplamp en

de voorste reector niet worden afgedekt.

Zorg ervoor dat de rem- en schakelkabels niet

worden geknikt.

De mand kan maximaal een belasting van 5 kilo-

gram dragen.

Houd er rekening mee dat het stuurgedrag door

een mand kan veranderen.

24.5 Bar-ends

Bevestig de bar-ends altijd stevig op het stuur, omdat

u anders kunt vallen.

Wanneer uw ets een dunwandige stuurbeugel hee,

hebt u mogelijk aanvullende toebehoren nodig. Deze

moeten voorkomen dat de stuurbeugel beschadigd

raakt. Lees de gebruikershandleiding van de fabrikant

zorgvuldig door.

Wanneer uw ets is uitgerust met een carbonstuur,

dient u eerst bij uw dealer te informeren of op dat

stuur bar-ends mogen worden gemonteerd.

54 I Algemene gebruikershandleiding

25 Dak- en achterdragers

Gebruik alleen dak- en achterdragers die voldoen

aan de toepasselijke bepalingen in uw land. Niet-

erkende dak- en achterdragers zijn niet verkeers-

veilig en kunnen tot ongevallen leiden.

Pas uw rijgedrag aan de belasting op uw autodak

aan. Houd er rekening mee dat de totale hoogte

van het voertuig is veranderd.

De ets kan van de drager losraken. Dat kan ernstige

verkeersongelukken tot gevolg hebben. Controleer

tijdens het transport de bevestigingen regelmatig.

Losse onderdelen, zoals gereedschap, bagage- en

gereedschapstassen, kinderzitjes, etspompen enz.

kunnen tijdens het transport losraken en andere ver-

keersdeelnemers in gevaar brengen. Verwijder voor

vertrek alle losse onderdelen van de ets.

Transporteer de ets niet op zijn kop. Bevestig

de ets alleen aan het stuur, de stuurpen, het

etszadel of de zadelpen als dit door de fabri-

kant van de drager zo wordt aanbevolen. Gebruik

geen bevestigingen die schade aan de vork of het

ame kunnen veroorzaken.

Hang uw ets niet aan het crankstel in de dak- of

achterdrager. Transporteer etsen altijd op de

wielen, met uitzondering als de drager voor een

andersoortig transport is bedoeld. Er kan anders

schade aan het ame en de vork ontstaan.

Belangrijke informatie over het gebruik en de monta-

ge van onderdelen en toebehoren voor uw ets vindt

u op internet op de website van de fabrikant. Een lijst

met links is in

Hoofdstuk 29 te vinden.

26 Carbononderdelen

Carbon (koolstoezel) is een speciaal materiaal die een

specieke behandeling en verzorging tijdens de montage

van de ets, het onderhoud, het rijden en ook tijdens het

transport en de opslag vereist.

26.1 Eigenschappen

Carbononderdelen mogen na een ongeval of val niet

vervormd, ingedrukt of kromgetrokken zijn. Het kan

zijn dat de vezels vernietigd zijn of hebben losgelaten

zonder dat dit van buiten te zien is.

Controleer het carboname en alle andere carbononder-

delen na een val van de ets daarom zeer nauwkeurig.

Wanneer u niet zeker weet of de onderdelen zijn bescha-

digd, dient u deze door een erkende etsenmaker te laten

controleren.

26.2 Draaimomenten

Voor sommige carbononderdelen zijn voor een veilige

montage lagere aanhaalkoppels vereist dan voor on-

derdelen van metaal. Te hoge draaimomenten kunnen

tot onzichtbare, van buiten eventueel niet te herken-

nen beschadigingen leiden. Het ame of andere on-

derdelen kunnen breken of zodanig veranderen dat u

kunt vallen. Raadpleeg daarom altijd de bijgeleverde

documentatie van de fabrikant of informeer bij uw

dealer. Gebruik een momentsleutel om de vereiste

aanhaalkoppels correct te kunnen handhaven.

Wanneer uw ets een carboname en een trapas-

behuizing voor een BB30-binnenlager hee, dient u

rekening te houden met het volgende:

er bestaat de mogelijkheid hier een adapter voor

gebruik van een binnenlager met een gangbare BSA-

schroefdraad te monteren. Hierbij dient u echter reke-

ning te houden met het feit dat

• de adapter alleen in volledig onbeschadigde

ames mag worden gemonteerd. Hij is er niet

voor bedoeld om een defecte BB30-lager te

repareren. Wanneer deze niet correct wordt in-

I Algemene Gebruikershandleiding 55

gebouwd, kan de trapasbehuizing beschadigd

raken en vervalt als gevolg hiervan de garantie.

Laat een dergelijke adapter door een dealer mon-

teren.

• de adapter niet meer mag worden verwijderd

nadat hij in het carboname is gemonteerd.

26.3 Visuele inspectie

Een beschadigd carbononderdeel kan plotseling

compleet falen en tot een ernstig ongeval leiden. Con-

troleer uw carboname en de onderdelen van carbon

daarom regelmatig en zorgvuldig.

Controleer ze op splinters, diepe krassen, gaten

en andere veranderingen van het carbonopper-

vlak.

Controleer of de onderdelen zachter of minder

stevig als gewoonlijk aanvoelen.

Controleer of afzonderlijke lagen (lak, nish of

vezels) loslaten.

Wanneer u vermoedt dat een onderdeel mogelijk niet

meer in orde is, dient u het in elk geval te vervangen

voordat u uw ets weer gebruikt. U kunt uw ets het

beste voor een inspectie naar uw dealer brengen.

Controleer regelmatig (minimaal om de 100km) de vol-

gende onderdelen en oppervlakken op scheuren, breuken

of oppervlakteveranderingen en controleer deze onderde-

len ook altijd na een valpartij of nadat de ets is omgeval-

len:

26.4 Carboname

Klembereik voorderailleur, schakeloog, zadelklembeves-

tiging, schalen balhoofdset, schalen trapas, remzadel of

schijemhouder, gleuf van uitvaleinden, houders voor

verende elementen op ame en achterbouw, lagerhouder

bij volledig geveerd ame, overgangsbereik rond schroef-

draadbus voor bidons

U mag een kinderzitje niet op een carboname mon-

teren. Er bestaat het risico op een amebreuk met

ernstige gevolgen.

26.5 Carbonstuur

Overgang naar stuurpen, grepen, klemmen en andere on-

derdelen

Wanneer uw ets op het stuur is gevallen, kunt u dat

het beste vervangen. Laat de bar-ends alleen door uw

dealer monteren.

26.6 Carbonstuurpen

Klembereik van alle schroeven, vorkschacht binnen en

buiten

Wanneer u de stuurpositie hebt veranderd, moet u

erop letten dat de stuurpen de vorkschacht voor een

groot deel moet omsluiten.

56 I Algemene gebruikershandleiding

26.7 Carbonwielen

Slijtage aan het oppervlak, veranderingen van het opper-

vlak, bijv. door hitte tijdens het remmen, slijpsel van de

remblokjes, wielnaaf of de zijkanten daarvan

Wanneer u een ets met carbonvelgen gebruikt, dient u er

rekening mee te houden dat dit materiaal een aanzienlijk

slechter remgedrag hee dan velgen van aluminium.

Houd er rekening mee dat alleen gekeurde remblokjes

mogen worden gebruikt.

26.8 Carbonvork

Vorkpoten op vorkkop, uitvaleinden en klembereik van

snelspanners, vorkkop onder de vorkconus, klembereik

van A-Head-stuurpen binnen en buiten

Wanneer u de stuurpositie hebt veranderd, dient u

erop te letten dat de stuurpen het carbondeel voor

een groot deel moet omsluiten.

26.9 Carbonzadelpen

Overgangsgebied zadelpen naar zitbuis, overgangsgebied

naar kop van zadelpen, contactdeel van alle schroeven

Wanneer ook andere onderdelen van uw ets uit carbon

bestaan, dient u deze regelmatig op scheuren, breuken of

oppervlakteveranderingen te controleren.

Het bijsnijden van de schroefdraden en de lagerscha-

len en het uitvijlen van de zitbuis is niet toegestaan.

In principe mogen op carbonames en carbononderdelen

geen aanvullende voorwerpen worden bevestigd als hier-

voor niet al een houder aanwezig is (bijv. bidonhouder op

de hiervoor bestemde schroefdraden). De montage van

bagagedragers, aanhangers of andere installaties is van-

wege een breukrisico niet toegestaan.

26.10 Splinters

Carbonvezels zijn zeer dun en hard. Hanteer kapotte

carbononderdelen daarom voorzichtig. Het kan gebeu-

ren dat afzonderlijke vezels loslaten en omhoog staan.

Wanneer deze in aanraking komen met uw huid, loopt

u het risico dat u door kleine splinters verwondingen

oploopt.

26.11 In de montagestandaard vastzetten

Wanneer u uw carboname in een montagestandaard wilt

bevestigen, mag u het alleen aan de zadelpen vastklem-

men, omdat het klemmechanisme anders een zichtbare of

onzichtbare beschadiging aan het ame kan veroorzaken.

Wanneer uw ets een carbonzadelpen hee, raden wij u

aan voorafgaand aan deze werkzaamheden een zadelpen

van aluminium of staal te monteren.

26.12 Met de auto transporteren

Zorg er bij het transport van de ets op de dak- of ach-

terdrager voor dat de bevestiging nooit op het ame

wordt aangebracht. Fixeer de ets altijd op de zadelpen,

nooit aan de onderbuis, bovenbuis, zitbuis, vorkbuizen,

vorkschacht, liggende achtervork, crankstellen of staande

achtervork.

Het klemmechanisme zou zichtbare of onzichtbare bescha-

digingen aan het ame kunnen veroorzaken die veilig-

heidsrelevant zijn. Wanneer uw ets een carbonzadelpen

hee, raden wij u aan voor het transport een zadelpen van

aluminium of staal te monteren.

I Algemene Gebruikershandleiding 57

27 Fiets verzorgen en onderhouden

27.1 Verzorging

Er mogen geen onderhoudsmiddelen of olie op de

remvoeringen, remschijven en remoppervlakken van

de velg terechtkomen. Anders wordt de werking van

de rem belemmerd.

Gebruik voor de reiniging geen sterke waterstraal of

hogedrukreiniger. Wanneer u de ets met water onder

hoge druk reinigt, kan er water in de lagers terechtko-

men. Hierdoor wordt het smeermiddel verdund en de

wrijving verhoogt. Dit leidt tot roestvorming en een

beschadiging van het lager.

Reinig uw ets niet met

• zuren,

• vetten,

• hete olie,

• remreiniger (m.u.v. de remschijven) of

• oplosmiddelhoudende vloeistoen.

Deze stoen tasten het oppervlak van de ets aan en

versnellen de slijtage.

Verwijder smeer-, reinigings- en onderhoudsmiddelen

na gebruik conform de milieurichtlijnen. Verwijder

deze stoen niet via het gewone huisvuil, via het riool

of in de natuur.

De optimale nctie en duurzaamheid van uw ets is

aankelijk van het onderhoud en de verzorging.

Reinig uw ets regelmatig met warm water, een

kleine hoeveelheid reinigingsmiddel en een

spons.

Controleer uw ets daarbij ook altijd op scheu-

ren, groeven of materiaalvervormingen.

Laat de defecte onderdelen vervangen voordat u

uw ets weer gebruikt.

Repareer lakbeschadigingen.

Behandel, met name in de winter en in agressieve om-

gevingen zoals aan de zee, alle corrosiegevoelige onder-

delen veelvuldig met conserverings- en onderhoudsmid-

delen. Anders zal uw ets sterker en sneller corroderen

(roesten).

Reinig regelmatig alle verzinkte en verchroomde

onderdelen en alle componenten van roestvrij

staal.

Conserveer deze onderdelen na de reiniging met

spuitwax. Zorg ervoor dat de was niet op de rem-

schijven en velgen terechtkomt.

Wanneer u uw ets gedurende een langere periode

niet gebruikt, bijvoorbeeld in de winter, dient u

de ets op een droge plaats te bewaren waar geen

sprake is van extreme temperatuurschommelingen.

Voordat u uw ets opslaat, pompt u beide banden

tot de voorgeschreven bandenspanning op.

Belangrijke informatie over de verzorging van uw ets

vindt u ook op internet op de websites van de betreende

onderdelenfabrikanten. Een overzicht met links vindt u in

de linklijst in

Hoofdstuk 29.

27.2 Slijtageonderdelen

Uw ets is een technisch product dat regelmatig moet

worden gecontroleerd.

Veel onderdelen van uw ets zijn nctiegerelateerd en

aankelijk van het gebruik onderhevig aan een sterkere

slijtage.

Laat uw ets regelmatig door een erkende etsenma-

ker controleren en laat slijtageonderdelen vervangen.

58 I Algemene gebruikershandleiding

27.3 Banden

De banden van uw ets zijn onderhevig aan een nctiege-

relateerde slijtage die aankelijk is van het gebruik van

de ets en kan door de gebruiker in hoge mate worden

beïnvloed.

Rem nooit zo hard dat de wielen blokkeren.

Controleer de bandenspanning van uw banden

regelmatig. De waarde van de maximaal toegestane

bandenspanning, en meestal ook de toegestane

minimale bandenspanning, staat op de zijkant van

de band vermeld.

Indien nodig, pompt u de band tot aan de aangege-

ven waarde op. Hiermee vermindert u de slijtage.

Voorkom schadelijke invloeden voor de banden,

zoals directe blootstelling aan zonlicht, benzine,

olie enz.

27.4 Velgen in combinatie

met velgremmen

Door de werking van velgrem en velg zullen niet alleen

de remvoeringen onderhevig zijn aan slijtage, maar ook

de velg. Wanneer jne scheurtjes optreden of de velgrand

bij een hogere bandenspanning vervormt, wijst dit op een

verhoogde slijtage. Met velgen met een slijtage-indicator

kunt u de slijtagestaat van de velg gemakkelijk bepalen.

Controleer de slijtage van de velg periodiek (zie

Hoofdstuk 16.3 „Velgen controleren“).

27.5 Remvoeringen

De remvoeringen bij velg-, rol-, trommel- en schijemmen

zijn aankelijk van het gebruik van de ets onderhevig

aan slijtage. Bij ritten in bergachtig terrein of bij sportief

gebruik van de ets moeten de remvoeringen mogelijk iets

vaker worden vervangen. Controleer de slijtage van de

remvoeringen regelmatig en laat deze indien nodig door

een erkende etsenmaker vervangen.

27.6 Remschijven

Ook remschijven slijten door intensief remmen resp. na

verloop van tijd. Informeer bij de fabrikant van de rem-

men of bij uw dealer naar de betreende slijtagegrenzen.

Versleten remschijven kunt u door een erkende etsenma-

ker laten vervangen.

27.7 Fietskettingen of tandriemen

De etsketting is onderhevig aan een nctiegerelateerde

slijtage die aankelijk is van de verzorging en het onder-

houd en van het gebruik van de ets (rijprestaties, regen,

vuil, zout enz.).

Voor een lange levensduur dient u de etskettin-

gen en de tandriemen regelmatig te reinigen en te

smeren.

Laat de ketting door een erkende etsenmaker ver-

vangen als de slijtagegrens is bereikt (zie

Hoofd-

stuk 20 „Fietsketting“).

27.8 Kettingringen, tandwielen

en schakelwieltjes

Bij etsen met een kettingversnelling zijn de cassette, de

kettingringen en de schakelwieltjes onderhevig aan slijta-

ge. De mate van slijtage is aankelijk van de verzorging,

het onderhoud en het gebruik van de ets (rijprestaties,

regen, vuil, zout enz.).

Om de levensduur te verlengen, reinigt en smeert u

deze onderdelen regelmatig.

Laat de onderdelen door een erkende etsenmaker

vervangen als de slijtagegrens is bereikt.

27.9 Lampen van de

verlichtingsinstallatie

Gloeilampen en andere lampen slijten door gebruik. Daar-

om moet u deze eventueel vervangen.

Neem altijd vervangende gloeilampen mee om

beschadigde gloeilampen te kunnen vervangen.

I Algemene Gebruikershandleiding 59

27.10 Stuurlint en greeprubbers

Stuurlint en greeprubbers slijten door gebruik. Daarom

moet u ze eventueel vervangen.

Controleer regelmatig of de grepen stevig

vastzitten.

27.11 Hydraulische olie en

smeermiddelen

Hydraulische olie en smeermiddelen verliezen in de loop

van de tijd hun eect. Wanneer smeermiddelen niet wor-

den vervangen, verhogen zij de slijtage aan de betreende

onderdelen en lagers.

Reinig alle betreende onderdelen en lagers regel-

matig en smeer ze opnieuw.

Laat de remvloeistof van schijemmen regelmatig

controleren en vervangen.

27.12 Schakel- en remkabels

Onderhoud alle bowdenkabels regelmatig.

Laat defecte onderdelen door een erkende etsen-

maker vervangen. Dat is met name noodzakelijk als

u de ets vaak buiten parkeert en hij wordt bloot-

gesteld aan weersinvloeden.

27.13 Lakken

De lak van uw ets moet regelmatig worden onderhouden.

Bovendien houdt uw ets dan zijn mooie uiterlijk.

Controleer de gelakte oppervlakken regelmatig en

repareer eventuele lakbeschadigingen direct.

Uw dealer kan u advies geven over het

lakonderhoud.

27.14 Lagers

Alle lagers van de ets, zoals balhoofdset, wielnaven,

pedalen en binnenlagers zijn onderhevig aan nctiege-

relateerde slijtage. Die is aankelijk van de gebruikse-

quentie, de gebruiksduur en het onderhoud.

Controleer deze onderdelen regelmatig.

Reinig en smeer de onderdelen regelmatig.

27.15 Glijlagers en lagers van volledig

geveerde ames, verende

voorvorken of overige verende

elementen

Verende componenten van de ets, met name glijlagers,

lagers en verende elementen, worden in vergelijking met

andere lagers zeer zwaar belast. Zij zijn daarom onderhe-

vig aan sterke slijtage.

Controleer deze onderdelen regelmatig en

nauwkeurig.

Raadpleeg de bijgeleverde gebruikershandleiding

van de fabrikant.

Uw dealer kan u advies geven over het onderhoud

en een mogelijke vervanging van deze gevoelige

onderdelen.

Belangrijke informatie over het onderhoud van de slijtage-

onderdelen vindt u ook op internet op de website van de

betreende onderdelenfabrikant. Een overzicht met links

vindt u in de lijst met links in

Hoofdstuk 29.

60 I Algemene gebruikershandleiding

28 Regelmatige inspecties

Omdat zich na de eerste gereden kilometers de spaken

zetten, de rem- en schakelkabels verlengen en de lagers

inlopen, moet u de eerste inspectie ongeveer na 200 ge-

reden kilometers of na vier tot zes weken door uw dealer

laten uitvoeren. Ook voor de naleving van de garantie-

voorwaarden is dit van belang.

Reinig uw ets na elke terreinrit en controleer de

ets op beschadigingen.

Laat de eerste inspectie uitvoeren.

Controleer uw ets in afstanden van ongeveer 300

tot 500km of drie tot zes maanden.

Controleer hierbij of alle schroeven, moeren en

snelspanners goed vastzitten.

Reinig uw ets.

Smeer de bewegende delen (m.u.v. de remopper-

vlakken) volgens de richtlijnen.

Laat lakbeschadigingen en roestplekken repareren.

Behandel blanke metalen onderdelen met roestbe-

schermer (m.u.v. de remoppervlakken).

Laat onderdelen die niet meer (goed) werken of

beschadigd zijn vervangen.

28.1 Inspectieschema

28.1.1 Onderhoud/controle

200 gereden kilometers na de aanschaf,

daarna minimaal een keer per jaar

Laat het volgende controleren:

• banden en wielen.

Laat de aanhaalmomenten controleren van:

• stuur,

• pedalen,

• crankarmen,

• etszadel,

• zadelpen en

• bevestigingsschroeven.

Laat de volgende onderdelen bijstellen:

• balhoofdset,

• versnelling,

• remmen,

• verende elementen.

aankelijk van het gebruik van de ets

Controleer:

• spaken,

• velgen op slijtage en rondloop,

• banden op beschadigingen en vreemde voor-

werpen,

• snelspanners,

• werking van de schakeling en de vering,

• remmen, hydraulische remmen op dichtheid,

• verlichting en

• bel.

na 300 tot 500 gereden kilometers

Laat op slijtage controleren en eventueel

vervangen:

• etsketting,

• cassette,

• tandwielen,

• velg en

• remvoeringen.

Reinig de ketting, de cassette en de tandwielen.

Smeer de ketting met een geschikt smeermiddel.

Controleer of alle schroeerbindingen goed

vastzitten.

na 1000 gereden kilometers

Laat de remnaaf controleren en eventueel de rem-

mantel met remmantelvet smeren of vernieuwen.

  I Algemene Gebruikershandleiding     61
na 3000 gereden kilometers
 
Laat
 • naven, 
 • balhoofdset,
 • pedalen, 
 • schakelkabels* en
 • remkabels
 
door een erkende etsenmaker
 • demonteren, 
 • controleren,
 • reinigen, 
 • smeren en
 • indien nodig vervangen.
*   Breng geen smeermiddelen of olie aan op de teongecoate buiten-
kabels.
na elke regenbui
 
reinigt en smeert u:
 • versnelling, 
 • rem (m.u.v. de remoppervlakken) en
 • de etsketting.
Niet alle smeer- en onderhoudsmiddelen zijn geschikt 
voor uw ets. Informeer altijd bij uw dealer welk 
product u voor welk gebruiksdoel moet gebruiken. De 
inzet van ongeschikte smeer- en onderhoudsmiddelen 
kan tot schade aan en een slechter nctioneren van 
uw ets leiden.
29   Lijst met links
Via deze links kunt u belangrijke informatie over uw ets 
en de gemonteerde onderdelen vinden. Op de websites 
van de fabrikanten vindt u naast belangrijke tips over het 
gebruik en de instellingen meestal ook de betreende 
gebruikershandleidingen.
www.rohlo.de
www.speedlier.com
www.brooksengland.com
www.paul-lange.de / produkte / shimano
www.ritcheylogic.com
www.schwalbe.de
www.srsuntour-cycling.com
www.magura.com
www.sram.com
www.dtswiss.com
www.llspeedahead.com
 
www.paul-lange.de / produkte / selle_italia
www.bike-magazin.de
www.tour-magazin.de
www.radfahren.de
www.tektro.com
www.fallbrooktech.com / nuvinci.asp
www.hebie.de

62 I Algemene gebruikershandleiding

30 T

echnische specicaties

30.1 Toegestaan totaalgewicht van de

ets

Het toegestane totaalgewicht van de ets is samengesteld

uit het gewicht van de ets zelf, het gewicht van de be-

stuurder en het gewicht van de bagage. Ook het gewicht

van een aanhanger en de last wordt bij het totaalgewicht

geteld.

FIETSTYPE

TOEGESTAAN

TOTAALGEWICHT

GEWICHT FIETSER

20" trailer 50kg

20" kinderets 60kg

24" kinderets 80kg

Stadsets city / trekking 130kg max. 115kg

Stadsets semi XXL 150kg max. 135kg

Stadsets XXL 170kg max. 155kg

Pedelec I S-Pedelec 130 kg I 120 kg max. 105kg I max. 95 kg

E-Bike semi XXL 150kg max. 125kg

E-Bike XXL 170kg max. 145kg

MTB (hardtail) 110kg max. 100kg

MTB (hardtail) semi XXL 140kg max. 125kg

MTB (dirt) 110kg max. 100kg

MTB (volledig geveerd) 110kg max. 100kg

MTB (volledig geveerd) semi XXL 140kg max. 125kg

Raceets 110kg max. 100kg

Raceets semi XXL 135kg max. 125kg

Cyclo Cross / Cyclo Cross Trekking 110kg max. 100kg

Carbonames hebben hetzelfde toegestane totaalgewicht

als aluminiumames.

Wanneer bijvoorbeeld bij lichte onderdelen een aijkend

totaalgewicht is toegestaan, staat dit op de ets of op het

betreende onderdeel vermeld.

I Algemene Gebruikershandleiding 63

30.2 Toegestane belasting van

bagagedragers

Houd rekening met eventueel aijkende waarden op

uw bagagedrager of in de gebruikershandleiding van

de fabrikant.

Maximale gewichtsbelasting van voorste bagagedrager:

• Laadvlak boven het wiel: 10kg

• diepliggend laadvlak: 18kg

Maximale gewichtsbelasting van de achterste bagagedra-

ger:

• 20" kinderets en trailer: 10kg

• 24" kinderets: 18kg

• Reis-, city-, trekkingets, ATB: 25kg

30.3 Aanhaalkoppels voor

schroeerbindingen

Gebruik voor het aantrekken van de schroeerbindin-

gen alleen geschikt gereedschap, bijvoorbeeld een

momentsleutel. De schroeven kunnen anders afscheu-

ren of breken.

Onderdelen kunnen beschadigd raken als u de schroe-

ven te vast aantrekt.

Controleer daarom altijd welk aanhaalkoppel wordt

aangeraden.

Houd rekening met de minimale schroefdiepte. Deze

bedraagt bij harde aluminiumlegeringen minimaal het

1,4-voudige van de schroefdiameter (bijv. nominale dia-

meter M 5 × 1,4 = 7mm).

Indien mogelijk trekt u alle veiligheidsrelevante schroef-

verbindingen met een momentsleutel aan. Deze gee de

betreende aanhaalkoppels in Nm (Newtonmeter) aan.

Wanneer er geen waarden op het onderdeel ver-

meld staan, gebruikt u de aanhaalkoppels uit de

volgende tabel.

De aangegeven waarden van de onderdelenfabri-

kant hebben voorrang (indien beschikbaar).

Carbononderdelen moeten met een speciale monta-

gepasta worden gemonteerd.

U dient bij carbononderdelen tevens rekening te hou-

den met andere, aijkende informatie of aanduidin-

gen betreende de aanbevolen draaimomenten.

64 I Algemene gebruikershandleiding

Overzicht draaimomenten, geldig voor serieschroeven

SCHROEFVERBINDING SCHROEFDRAAD AANHAALMOMENT NM

Algemeen Crankarm, staal M8x1 30

Crankrarm, aluminium M8x1 30

Pedaal 9 / 16" 30

Asmoer, voor alg. 25

Asmoer, achter alg. 30

Stuurpen schuine conus M8 23

Stuurpen, A-Head, hoekinstelling M6 10

Stuurpen, A-Head, stuurklem M5 / M6 / M7 M5: 5 / M6: 10 / M7: 14

Stuurpen, A-Head, vorkschacht M5 / M6 / M7 M5: 5 / M6: 10 / M7: 14

Bar-end, buitenklem M5 / M6 M5: 5 / M6: 10

Zadelpen, zadelklem M8 20

Zadelpen, zadelklem M6 10

Zadelpen, zadelzuiger M7 / M8 M7: 14 / M8: 20

Klem voorderailleur M5 5

Rem, voering M6 10

Rem, kabelklem M6 10

Banddynamo, bevestiging M6 10

Schakeloog M10x1 16

Binnenlager BSA volgens informatie fabrikant

Schijemzadel, Shimano, IS en PM M6 6 tot 8

Schijemzadel, AVID, IS en PM M6 8 tot 10

Schijemzadel, Magura, IS en PM M6 6

Klembevestiging voor schakelhendel M5 5

Remarmklem M5 5

V-brake, bevestigingsschroef M6 10

Raceetsrem M6 10

Vrijloop bevestigingsschroef geen informatie 40

Cassette, bevestigingsring geen informatie 30

Grepen, opschroeaar M4 / M5 M4: 3 / M5: 5

Carbon Carboname, zadelklembevestiging M5 / M6 5

Carboname, bidonhouder M5 5

Carboname, klem voorderailleur M5 4

Carbonstuur, klembevestiging voor schakelhendel

M5 3

Carbonstuur, remhendelklem M5 3

Carbonstuur, stuurklem M5 5

Carbonstuur, schachtklem M5 / M6 5

I Algemene Gebruikershandleiding 65

30.3.1 Algemene aanhaalkoppels voor

schroeerbindingen

De schroewaliteit staat vermeld op de schroef, bijv. 8.8.

Wanneer er geen aijkende waarden door de fabrikant

worden voorgeschreven, gelden de volgende aanhaalkop-

pels (gemiddelde waarden) aankelijk van de kwaliteit

van de schroeven:

KWALITEIT

SCHROEFDRAAD

VA /

VA

. . .

M4 3 2,7 3,8

4,6

M5 5 5,5 8

9,5

M6 8 9,5 13 16

M8 20 23 32 39

M10 40 46 64 77

30.4 Banden en bandenspanning

De aanbevolen bandenspanning voor de banden wordt in

bar of PSI aangegeven.

In de volgende tabel vindt u de omrekeningen voor gang-

bare waarden en informatie over voor welke bandbreedten

deze waarden gelden.

* HD = hogedrukbanden

BANDBREEDTE

in mm

PSI BAR

25 HD* 80 – 110 5,5 – 7,6

28 HD* 70 – 80 4,8 – 5,5

28 60 4,1

32 60 – 70 4,1 – 4,8

37 50 3,5

40 60 4,1

42 60 4,1

47 40 – 50 3,5 – 4,1

57 – 62 30 – 40 2,1 – 2,8

Zie eventueel de aijkende informatie van de ban-

denfabrikant. Anders beschadigt u mogelijk de ban-

den en binnenbanden.

30.5 Verlichtingsinstallatie

Aankelijk van met welk type verlichtingsinstallatie uw

ets is uitgerust, hebt u mogelijk verschillende lampen

nodig. In de volgende tabel staat welke lamp u nodig

hebt.

TYPE GEBRUIKTE

VERLICHTINGSINSTALLATIE

STROOMVOORZIENING

Koplamp 6 V 2,4 W

Koplamp halogeen 6 V 2,4 W

Achterlicht 6 V 0,6 W

Achterlicht met standlicht 6 V 0,6 W

Verlichting met led-lampen Led-lampen zijn niet

vervangbaar

Dynamo 6 V 3 W

Naafdynamo 6 V 3 W

66 I Algemene gebruikershandleiding

31 Garantievoorwaarden

Lees

Hoofdstuk 27 „Fiets verzorgen en onderhouden“

zorgvuldig door. Houd de in

Hoofdstuk 28 „Regelmatige

inspecties“ aangegeven inspectie- en onderhoudsinterval-

len aan. De naleving van de service-intervallen is tevens

een voorwaarde voor eventuele garantieclaims.

Voor uw ets geldt een wettelijke garantieperiode van

twee jaar. Deze termijn gaat in op het moment dat u de

ets bij uw dealer in ontvangst neemt. Uw dealer is tevens

uw contactpersoon ingeval van garantieclaims.

Als bewijs voor de koop- en afgiedatum dient u het aan

beide kanten ondertekende afgieprotocol en de aankoop-

bonnen zoals de factuur en/of kassabon gedurende de

gehele garantietermijn te bewaren.

31.1 Voorwaarden voor een

garantieclaim

• Er is sprake van een productie-, materiaal- of infor-

matiefout.

• De gereclameerde schade of fouten was reeds op

het moment van levering aan de klant aanwezig.

31.2 Uitsluiting van de garantie

Een garantie geldt alleen voor de aanvankelijke gebrek-

kigheid van het defecte onderdeel. Uitgesloten van de

garantie is:

• schade die is ontstaan door inzet tijdens wedstrij-

den, onjuist gebruik en overmacht (zie

Hoofdstuk

6 „Reglementair gebruik“).

• Alle onderdelen die onderhevig zijn aan slijtage,

voor zover het niet gaat om productie- of materi-

aalfouten (zie

Hoofdstuk 27.2 „Slijtageonderde-

len“).

• Schade die ontstaat door onjuist gebruik of slecht

onderhoud en ondeskundig uitgevoerde reparaties,

veranderingen of vervanging van onderdelen aan

de ets. Uitgebreide onderhoudsinstructies zijn in

deze gebruikershandleiding opgenomen.

• Schade door ongevallen of overige externe invloe-

den, voor zover deze niet kunnen worden herleid

tot informatie- of productfouten.

• Reparaties waarbij gebruikte onderdelen zijn ge-

bruikt of schade die hieruit ontstaat.

• Speciale voorzieningen of toebehoren of voor-

zieningen die niet tot de standaard behoren; met

name technische veranderingen zoals het verwisse-

len van de versnelling of de vork en veranderingen

aan de amegeometrie.

• Toevoegingen achteraf die op het moment van le-

vering niet tot de leveringsomvang van het product

behoorden, of schade die door een onjuiste mon-

tage van deze toevoegingen is ontstaan.

I Algemene Gebruikershandleiding 67

Wij wensen u veel plezier met uw nieuwe ets.

Nadruk, ook gedeeltelijk, alleen met toestemming van

Derby Cycle Werke GmbH. Drukfouten, fouten en technische

wijzigingen voorbehouden.

Report abuse

Libble takes abuse of its services very seriously. We're committed to dealing with such abuse according to the laws in your country of residence. When you submit a report, we'll investigate it and take the appropriate action. We'll get back to you only if we require additional details or have more information to share.

Product:

Forumrules

To achieve meaningful questions, we apply the following rules:

First, read the manual;
Check if your question has been asked previously;
Try to ask your question as clearly as possible;
Did you already try to solve the problem? Please mention this;
Is your problem solved by a visitor then let him/her know in this forum;
To give a response to a question or answer, do not use this form but click on the button 'reply to this question';
Your question will be posted here and emailed to our subscribers. Therefore, avoid filling in personal details.

new questions and answers
new manuals

You will receive an email to register for one or both of the options.

Get your user manual by e-mail

Enter your email address to receive the manual of Focus 2012 in the language / languages: Dutch as an attachment in your email.

The manual is 3,5 mb in size.

You will receive the manual in your email within minutes. If you have not received an email, then probably have entered the wrong email address or your mailbox is too full. In addition, it may be that your ISP may have a maximum size for emails to receive.

Others manual(s) of Focus 2012

Focus 2012 User Manual - English - 68 pages

Focus 2012 User Manual - German - 68 pages

Focus 2012 User Manual - French - 68 pages

The manual is sent by email. Check your email

If you have not received an email with the manual within fifteen minutes, it may be that you have a entered a wrong email address or that your ISP has set a maximum size to receive email that is smaller than the size of the manual.

The email address you have provided is not correct.

Please check the email address and correct it.

Your question is posted on this page

Would you like to receive an email when new answers and questions are posted? Please enter your email address.

Info

Focus 2012 Manual

Product: